amak

• kanımca türkçede devinim ve dönüşüm bildiren eylemlerin kökeylemi ve de en büyük türk gaflarından biri olan güneş dil teorisine nazire yaparcasına türkçenin en temel eylemi ve (onun da kökü a olduğundan) sesi. bu sese (veya eyleme) getirilen yapım ekleriyle türkçenin kimi temel eylemleri oluşturulmuştur. alfabetik sırayla örnek verecek olursak: ardına getirilen ç sesiyle açmak (kapalı olan bir nesnenin durumunu değiştirmek), ğ sesiyle ağmak (günümüz türkçesinde ağsamak [istanbul türkçesi: aksamak] fiili dışında ölmüş olan bu eylem yukarı doğru çıkmak, yükselmek anlamını taşır ve halen dipdiri olan a-ğ-aç sözcüğünün köküdür), k sesiyle akmak, l sesiyle almak (bir nesnenin yerini değiştirmek ve bilmem hiç almak-atmak karşıtlığına koşut olarak gelmek-getmek [istanbul türkçesi: gitmek] dikkatinizi çekti mi, eylem kökünün sonuna gelen -l sesi bir eylemin size doğru geliştiğini bildirirken, -t sesi sizden uzaklaştığını bildiriyor sanki), s sesiyle asmak (yani varolan yerden daha yüksek bir yere devinim), ş sesiyle aşmak, t sesiyle atmak ve de z sesiyle azmak (varolan bir duygusal durumun bir üst düzeyine sıçramak). bunun en eski türkçede bir karşıt eylemi vardı ise, bu da olsa olsa tomak olurdu. adı üstünde duruş, toplanma ve kalma bildiren eylemlerin çoğu da kökünü buradan almaktadır: (durmak başta olmak üzere, tok, top, toprak, toz, doğmak, dolmak, donmak...) buradan bir doktora tezi çıkardı sanki ama ya neyse...