the green mile

• film turlu fraksiyonlara mensup insanlar uzerinde turlu etkiler uyandirmaktadir. misal bizim ogurerek izledigimiz, wetmore un yikilisina yas tuttugumuz bu filmde cheja cok hisli bir insan oldugu icin olsa gerek en beylik tuzaga dusmustur.
  
  adalet siteminin kokusmuslugunu anlatan bu eserde, hapishane saglik kosullarini tehdit eden bir fareden yana tavir almis, duzeni intizami saglamak icin var gucuyle calisan zimba gibi, civil civil bir delikanli olan wetmore un yerine, kokusmus duzenin bir parcasi olan, ve hapishaneden mahkum kacirmaya varacak seviyede isi "adam sen de" cilige dokmus olan paspal, disiplinsiz, klikist, partizan ve dejenere gardiyanlari savunmustur. oysa ki burdan da kendisine yinelemek isterim ki wetmore bir dava, prensip adamidir, idealisttir. koy enstitulerini yok etmeye calisan bir zihniyetin amerikada ki esdegeri tarafindan yok edilmistir.
  
  evet wetmore belki tepeden inme, jakobenist bir tavrin sonucu o hapishanededir, ama kurallara bagli, isini en iyi sekilde yapmak isteyen, ve mahkumlarin sosyallestirilmesi icin toplumdan uzaklastirilip ceza gordukleri bu yerin asil amacinin bilincindedir.
  
  oysa ki yanli anlatimin de bir uzantisi olarak o hasere ile o cocuk katili ufurukcu meczup mahkumun pesine takilan insanlar, herseyden once suphesiz ki ilimin fennin yolundan ayrilmislardir. sirf makara yuvarlayabiliyor diye bir kemirgen, veba yuvasina hapishanelerde goz yummak insaniyetlik degil, mahkumlarin hijyen kosullarini hice saymak, bulasici hastaliklara davetiye cikarmaktir. bunu goz ardi eden tasra zihinli gardiyanlara ragmen bu mikrobun basini ezen wetmore idari sorusturmaya bile gerek gorulmeden, hunharca tartaklanmakta, kaba kuvvetle sistemin carklari icinde ezilmeye calisilmaktadir.
  
  wetmore idealisttir, ama meslege yeni baslamis olmanin getirdigi deneyimsizlikleri, eksikleri olacaktir. infaz islemi sirasinda wetmore u kova ve sungerle bas basa birakmak hic suphesiz bas gardiyanin ve diger kidemlilerin kabahatidir. bile isteye hataya davetiye cikartip, sonra bu idari kusuru, hukuk disi barbarca bir yontemle halletmeye calismalari, en basit linc olgusunun adaletin uygulandigi hapishanelerde bile ne derece idareye sizmis odaklarca uygulanabildiginin tokat gibi yuzumuze carpan yalansiz bir gostergesidir.
  
  yine olum cezasina carptirilmis bu mahkumlara yalandan dunyalar yaratmak, dost tavri almak samimiyet degil en asagilik yalapsapligin, insan psikolojisini hice saymanin bir uzantisidir. olmeyecegine inandirilan, hayallerle beyni yikanan bir mahkumun infaz sandalyesinde yasayacagi hayal kiriklik, bin infaza bedeldir. bunu bilen wetmore mahkumlarla yakin iliskiler kurmaktan cekinmis, onlari bu kacinilimaz sona hazirlayacak bilimsel davranis bicimini takinmistir.
  
  modern tibbi, ilimi fenni bir kenara birakip okuma yazmasi olmayan, akli dengesi bozuk bir ufurukcu mahkumdan, kisisel cikarlari ve kaygilari icin el aman dileyen, etegini open bu insanlar cagdas modern amerikanin memur kadrosunda bulunmamalidir. wetmore gibi hukukun islerligine, pozitif bilime inanan, gorevinin kendinden onde gorrebilen pirlanta gibi gencler carklarin arasinda ufalandikca sevinmemeli, aksine uzulmeliyiz diye dusunuyorum.
  
  iste chejanin ve cogu insanin anlamadigi anlamak isine gelmedigi gercekler bunlardi bu filmde.
  
  son sozleri ataturk soylesin:
  
  "hayatta en hakiki mursid ilimdir, fendir"
  
  bir wetmore gider bin wetmore gelir!