cibuti

• şekli itibariyle tyrannosaurus rex kafasını andırdığından ilgimi çeken ülke. hatta sevabına karşılaştırmalı görselini bile yaptım. uzun zamandır bu sebepten severim kendisini.
  sonra dedim, nasıl olsa yetişmesi gereken paperlar, hazırlanmam gereken dersler var; cibuti'yi neden araştırmıyorum, değil mi?
  
  aden körfezi'nin kızıldeniz'e en çok yaklaştığı noktada, somali ve eritrea'ye inat olsun diye, yemen'in tam karşısına kurulmuş ve jeolojik konumu sebebiyle inanılmaz önem arz ediyor. sonra, sahiden bu amaçla mı bir ülke olarak kurulmuş diye baktım ki yanıltmadı beni tabii ki.
  
  bölge, antik dönemden beri hiçbir zaman bir ülke olarak anılmıyor. çeşitli sultanlıklar kuruluyor burada, bir süre osmanlı'nın eyaleti oluyor ve en son fransızlar'ın eline geçiyor. fransızlar da bölgeye "fransız somalitoprağı" adını veriyor.
  yani fransızlar bile "somaliland" diye anıyorlar bu bölgeyi.
  
  sonra ne oluyorsa oluyor tabii, avrupa ile hiç alakası olmayan bu adamların topraklarını ikinci dünya savaşı esnasında italyanlar işgal ediyor. peşine ingilizler geliyor. ortam tam kerhaneye dönüyor. kimin eli kimin cebinde belli değil. afrika'nın bir köşesinde fransızlar, italyanlar, ingilizler birbirini yiyor.
  
  somali, ne zaman ki bağımsız bir ülke oluyor, hiçbir zaman ülke olamamış cibuti'de de bağımsız olabilme fikri alevleniyor. somali'ye katılıp katılmama üzerine bir plebisit düzenleniyor. bu da 1960 senesi işte.
  fransızlar, bu ilk plebisitte çoğu somali kökenliyi bölgeden silah zoruyla kovuyor ve çılgın hileler çeviriyorlar. hatta, bu birleşmeyi destekleyen mahmut harbi farah adında bir politikacı da "esrarengiz" biçimde bir uçak kazasında ölüyor. hep esrarengiz biçimde ölürler zaten.
  ikinci plebisitte ise fransızlar bu bölgeye etiyopya'da göçebe yaşayan afarları ithal ediyorlar; çoğu somali kökenli bölgeden gene sürülüyor(10 bin kişi) ve somali kökenlilerin %25'inden daha azına oy kullanma hakkı tanınıyor.
  
  sonraki on senelik dönemde türlü taklalar atıyor fransızlar. bir yandan bölgedeki somalili nüfusu hızla artıyor ve durumun kendilerinin^* aleyhine gittiğinin farkına vararak hemen üçüncü bir plebisite gidiyorlar. maksat, fransızlar burada bağımsızlığı destekledi, desin millet. plebisitte, fransız kontrolü altında kalma ya da bağımsız olma seçenekleri oylanıyor ve 1977 senesinde bağımsızlık^* kazanılıyor.
  
  başa gelen kişi de ilk plebisit sonrası öldürülen mahmut harbi'nin karşısındaki en büyük muhalefeti yürüten hassan gouled aptidon. fransa eliyle düzenlenmiş plebisitten birinci çıkan bu adamın ilk yaptığı icraat ülkedeki tek partinin kendi partisi olduğunu iddia ederek diğer tüm politik aktiviteleri yasaklamak oluyor. seneler boyunca ülkeyi diktatörlükle yönetip 1991 senesinde ülkeyi dört senelik bir iç savaşa sürüklüyor. fransa'nın bu iç savaştan ne şekilde nemalandığını araştırmadım; ama, nemalanmadıysa şrfszm.
  
  hayatlar, hayatlar...
  acaba cibutili mahmut ne diyor fransa'nın insan hakları için?
  bir de afrikalılara sormak lazım fransa'yı ve şürekasını.