küçük kaynarca antlaşması

• osmanlı ve türk tarihçisi prof. dr. raderic h. davison, "küçük kaynarca antlaşması'nda dosografa kilisesi" adlı, makalesinde osmanlı aleyhine imzalanan ve yanlış yazılan bir harfin nelere mal olduğunu arşiv belgeleri ışığı altında incelemiş ve doğruyu herkese göstermiştir.
  
  osmanlı imparatorluğu rusya ile yapılan savaşta büyük bir yenilgiye uğradı ve buna müteakip 1774 yılında küçük kaynarca antlaşması’yla ruslar istanbul'da bir kilise inşa etme hakkını elde ettiler. ayrıca, kilisenin bâb-ı âii'de temsilciliğini yapabilecek rus elçinin himayesi altında olmasını belirledi. rus hükümetlerinin daha sonraki yıllarda rum ortodoks kilisesini, hatta sultan'ın hakimiyeti altındaki rum ortodoks halkını himaye etme hakkını dayandırdığı iddianın temelini oluşturdu. antlaşmanın 14. maddesinde yazıldığı gibi "rum âyin şeklini" kullanmaktaydı. ancak, antlaşmanın türkçe metni, cevdet paşa tarihçesinde tekrar aktardığı gibi, " rus âyin şeklini" kullanan bir kiliseden bahsetmektedir. bunun yerine 14. madde bu kiliseye dusugrafa veya dosografa kilisesi denildiğini belirler.
  
  dosografa kilisesi ne türkçe, ne yunanca ne de rusça'ya benzemektedir. çalışmaların hiçbiri "dosografa" kilisesinden bahsetmez. küçük kaynarca antlaşması'nın rusça, italyanca metinlerini inceleyen davison, rusça metnin 14. maddesi "greko-rus inancına" sahip olanları ilgilendirdiğini belirtmektedir. 14. maddeye göre kurulacak olan kilisenin ismi farklı yazılmıştır; rosograf veya rusugraf ya da rusograf’tır. ilk harfin r olduğu d olmadığı kesindir. antlaşmanın italyanca tercümesi durumu açıklığa kavuşturmaktadır. burada 14. madde kilisenin "rus-rum" kilisesi olmasını şart koşar. öyleyse türkçe metinde graf'ın yanlışlıkla yer aldığı, aslında grek'in kastedildiği daha mantıklıdır. bâb-ı âli'nin kâtibi "rusogerk"in son k'sini yanlış okumuş ve onu iki yerine bir nokta kullanarak f ye çevirmiştir. bu durumda "dosograf" kilisesi " rusogrek" kilisesi olmaktadır. küçük kaynarca'nın rusça ve italyanca metnin anlamıyla da uyum içindedir, ancak rusça metinde birleşik sıfatın yeri değişmektedir ve greko-rus yerine rus-grek olmaktadır. osmanlı tarihçilerinden cevdet ve kurat'ın araştırmadan dosografa kilisesi ifadesini neden kabul ettiklerini yadırgamaktadır.
  http://www.ttk.gov.tr/yayinlar/belleten239m.htm