alexandre kojeve

• sıkı bir hegel yorumcusudur. hegel'deki efendi-köle diyalektiğindeki kölenin efendi üzerindeki zaferi ile tarihin sona ermesi üzerine yorumlarıyla liberalizmin papazlarından francis fukuyama'yı epey etkilemiştir.
  
  kojeve, bir dönem hegel'in tarihi napolyon'la bitirmesini erken bir bitirme olarak hatalı bulur. şöyle ki, hegel tarihi efendi ve köle arasındaki bir çatışma olarak ele alır ve kölenin efendi üzerindeki mutlak zaferi ile tarihi bitirir. napolyon bu zaferin somutlaştığı tarihi kişiliktir hegel'de. fakat kojeve bu kişinin napolyon değil stalin olması gerektiği konusunda hegel'den ayrılır. hegel stalin'i tanısaydı napolyon'u değil, stalin'i överdi der ve şunları ekler: "hegel yüz elli yıllık bir zamanla hatası yapmıştı. tarihin sonu napolyon değil, stalin'di ve stalin'i penceremin önünden at üzerinden geçerken görme şansım olmamakla birlikte, bu sonu ilan etme görevi bana düşüyordu."
  
  kojeve 1970'lerde stalin'in evrensel misyonuna fazla bel bağladığını düşünerek bu düşüncesinden vazgeçiyor. "sonra, savaş yaşandı ve anladım. hayır, hegel yanılmamıştı, tarihin sonunun 1806 olarak tam tarihini doğru olarak vermişti. bu tarihten bu yana neler oldu? hiçbir şey, taşra halkının mücadeleye girmesi. çin devrimi, napolyon kanununun giriş bölümünden başka bir şey değildir" demiştir.