eşkıyalık

• dün kitap fuarına gittim. yıllardır okumayı ertelediğim bir sürü kitap aldım. onlardan biri chuck palahniuk' un dövüş kulübü. bir diğeri yaşar kemal'in ince memed'i... dövüş kulübü bir günde bitti ve ben gerçekten okumaya cesaret edemediğim bir kitaba başladım. ince memed... babamla kitabı konuşuyorduk. konu dönüp dolaşıp eşkiyalığa geldi. şener şen / kemal sunal filmleri kadar tanıdığım eşkiyalar hakkında meğer ne kadar da az şey biliyormuşum.
  
  babam emekli bir öğretmen. kırsalda okul müdürlüğü yapmış yıllarca. sosyolojik gözlemler yapmak için yeterince fırsatı olmuş. unutmamış. sohbetimizden aklımdan kalanları biraz da onun ağzından anlatacağım.
  
  adaletsiz toprak dağıtımı sebebi ile toplumun bir kısmı zenginleşirken bir kısmı ise geçim sıkıntısı ile mücadele eder hale gelmiş. ağalık, beylik denen feodal yapılar ortaya çıkmış. nüfusu (özellikle erkek nüfusu) fazla olan kalabalık aileler bulundukları kırsal bölgelerde toprakların tamamını veya önemli bir kısmına sahip olurken, diğer kesim ağaların toprağını işleyen "marabası", işçisi hatta malı haline dönüşmüş. zamanla bu durum karşı konulamaz hale gelmiş ve haksız düzene karşı duran kişi veya gruplar mevcut duruma direniş göstermiş, silahlı mücadele gerçekleştirmiş ve hatta ağaları beyleri öldürerek aynı zamanda suçlu bireyler haline gelmişler. teslim olmak yerine dağa çıkan direnişçilere suça karışmış veya karışmamış diğer kişiler de destek olmuş, sayısal bir güç yakalayarak çeteleşme sürecini başlatmışlar.
  
  bu süreç halkta bir tepki yaratmamış. halk onları zulüme karşı mücadele eden savaşçılar olarak nitelendirmişler.
  
  zenginleşebilme düşüncesi ile dağa çıkan eşkiyalar olduğu gibi devlet memurlarından zulüm gördüğünü bahane ederek eşkiya olanlar da varmış. ama bu yapının oluşmasının temel nedeni ekonomik problemler diye ekliyor babam.
  
  haraç alan, hırsızlık yapan, halka zor kullanan eşkiyaların olması ile birlikte
  zenginlerden alınan haraçların halkın ihtiyaçlarını giderme yolunda kullanan eşkıyaların da olduğunu söylüyor. robin hood gibi diyor.
  
  sadece ekonomik değil halk bir haksızlığa uğradığında da eşkiyalardan yardım istermiş.
  
  eşkiyalar gece vakti dağdan iner, yeme-içme, barınma gibi ihtiyaçlarını karşılarmış. halk onları asla ihbar etmezmiş. burası çok önemli.
  
  ve daha fazlası...
  eşkiyaları zenginleşebilmek için halka zulüm eden haydutlar olarak biliyordum. ancak bir politik duruşları varmış. ben bugün bunu öğrendim.