birinci türkoloji kurultayı

• diğer bir adıyla birinci türkiyât kongresi.
  
  bu kongrenin toplanmasında rus türkologların, bilhassa baldauf ve menzel'in büyük rolü vardır. en önemli gündem maddelerinden biri "birleştirilmiş yeni türk elifbası" olan bu kongrede alfabe tartışmaları epey hararetli geçmiş, bekir sıtkı çobanzade ve halid said gibi münevverler, bütün türk dünyasında latin alfabesinin geçerli alfabe olarak kabul edilmesi için kongre boyunca büyük gayret göstermişlerdir. kurultayın sonunda evvela rusya türkleri ardından bütün türk dünyasında ortak alfabe olarak latin alfabesine geçiş kabul edilmiş, bu konuda çalışmak üzere 26 kişilik bir komisyon da oluşturulmuştur. bu kongrede rusların türk topluluklarını latin alfabeye geçirmek konusundaki ısrarları da gariptir. tabiî sonradan anlaşılmıştır ki; bu gayretlerinin sebebi kiril alfabesine geçişi kolaylaştırmakmış. kurultaydan yaklaşık on yıl sonra rusya türklerinin büyük kısmı kiril alfabesine geçirilip türk dünyasındaki kültür bağı iyice zayıflatılmıştır. atatürk'ün başından sonuna kadar fuat köprülü aracılığıyla tâkip ettiği bu kurultay, 1928 yılında yapılan harf inkılâbını doğrudan etkilemiştir.
  
  ekleme: türklerin kullandığı alfabelerle ilgili olarak harf devrimi meselesine dair sözlükte çok kapsamlı bir yazı var. (bkz: harf devrimi/@rednameci) alfabe ve dil meselesini daha iyi anlayabilmek için okumak elzem.