boxer isyanı

• on dokuzuncu yüzyıl sonu ve yirminci yüzyıl başında çin'de meydana gelen tarihi bir hadise. kötü bir çeviriyle "boksör ayaklanması" denebilir. hadise şöyle vuku buluyor:
  
  çin imparatorluğu orduları dış güçlerin saldırılarıyla zayıflamaktadır. yeni yüzyılın eşiğinde ching hanedanından imparatoriçe tsu hsi, imparatorluğu yabancılardan arındırmak için yeni bir politika geliştirmeye hazırlanmaktadır. çünkü avusturya, fransai almanya, birleşik krallık, italya, japonya ve rusya ticari imtiyazlarla çin'in belirli bölgelerinde söz sahibi olmaya başlamıştır. buna abd de katılmıştır. tsu hsi buna karşılık halkına gerekirse savaşa gitme imasında bulunmuştur.
  
  aynı sıralarda açlık sınırında olan kuzey shandong bölgesinde filizlenen bir gizli örgüt sempatizanlarını arttırmaktadır. uzakdoğu dövüş sanatlarını icra ettikleri için bu örgütün üyelerine "boxer" denmekteydi. boxer'lar gizli güçleri olduğuna ve kendilerine kurşun işlemeyeceğine inanıyorlardı. ölmüş savaşçıların ruhlarının da savaşta kendilerine katılacağına inanıyorlardı. öncelikli amaçları çin'i yabancılardan arındırmak ve ching hanedanını devirmekti. ancak imparatoriçenin bir hamlesiyle örgüt, ching hanedanını desteklemeye başladı.
  
  yüzyılın başında boxer'lar kırsal alanda birçok hıristiyan misyonere ve din değiştiren çinliye saldırmaya başlamıştır. hareket gün geçtikçe yayılmakta, sempatizanlar artmaktadır. sonunda boxer'ların yasak şehir'e yaklaşmalarıyla yabancı diplomatlar kendi güvenliklerini arttırmaya başladılar. çin imparatorluğunun korumasından yoksun bir şekilde iki ay gibi bir süre boxer'ların saldırılarına maruz kaldılar. bunun üzerine abd çin'e, 2500 askerden oluşan bir birlik gönderdi. ayrıca sekiz ülke askerlerinden oluşan uluslararası bir kurtarma timi yollandı. imparatoriçenin köylü kılığında şehri terk etmesiyle birlikte ching hanedanı iktidarı son buldu. sonrasında çin toprakları ii. dünya savaşına kadar ticarete ve yabancılara açılmış oldu.