osmanlı imparatorluğu'nda paranın tarihi

• şevket pamuk'un osmanlı'da paranın tarihini incelediği yapıtı.
  ingilizce bir baskısı da cambridge üniversitesi yayınlarından çıkmıştır.
  diyebiliriz ki pek çok akademisyen ve tarihçi, osmanlı'da paranın ancak kısmen mevcut olduğu ve halkın para kullanma alışkanlığının gelişmemiş olduğu kanaatindeyken, sayın pamuk'un bu çalışması bunun aksi bir iddia öne sürmektedir. pamuk’a göre, osmanlı’da yaşanan sikke darlık/kıtlıkları dönemsel olmaktan öteye gitmemiştir.
  
  pamuk’un itiraz ettiği mevcut tarihyazımı geleneklerinden biri de, osmanlı’nın, sarayın ve ordunun iaşesinin temini için düzenli olarak ekonomiye müdahale ettiği görüşüdür. pamuk, bu görüşe itiraz gerekçesini, devletin, on beşinci yüzyıldan itibaren, iktisadi ilişkilere müdahalenin zararları konusunda bilinçlenmiş olduğunu dayandırır ki, bu da, geleneksel tarihyazımının göz ardı ettiği meselelerden biridir. pamuk’a göre, piyasa gerçekliğinin çok altında tespit edilmiş narhlar, uzun vadede malların fiyatlarının piyasanın dayattığı değerlere yakınsama eğilimi göstermesine binaen geçerliliğini yitirmeğe mahkum olmuşlardır. ayrıca, pamuk’un işaret ettiği çok önemli noktalardan biri de, narhların süregiden bir uygulama olmayıp yalnız muayyen zamanlarda başkentin iaşesi için, belli tüketim malları üzerine konmuş olduğudur.
  
  pamuk’un öne sürdüğü diğer bir sav, on yedinci yüzyıldan itibaren osmanlı’nın süreğen düşüş temayülü göstermediği, aksine, özellikle on sekizinci yüzyılda osmanlı’nın yeni bir para birimini^* tesis etme çabasının ticaretin canlanması ve üretimin artmasıyla koşutluk göstermiş olduğu, bu veçhile osmanlı’nın 1780’e kadarki süreç içerisinde toparlanma eğilimi göstermiş olduğuna ilişkindir.
  
  kitabı bu denli önemli kılan diğer bir unsur, on yedinci yüzyılda avrupa’da yaşanan fiyat devrimi’nin osmanlı’ya yansımalarıyla ilişkilidir. bu konuda, sayın barkan’ın
  fiyat devriminin osmanlı’da tezahürünün osmanlı’nın çöküşüne delalet ettiği savı, pamuk’un araştırmaları neticesinde artık geçersiz addedilmektedir.
  
  son olarak pamuk bu yapıtında, tağşişin, osmalı’da görülen enflasyonun birincil müsebbibi olduğunu ve osmanlı devletinin özellikle kıyı sınırlarında gözlemlenen fiyat hareketlerinin başkentinkine yakın/koşut olduğunu savlamıştır.
  
  bu kitap vesilesiyle, bu hususta, sayın pamuk’un da sıkça istifade etmiş olduğu çok önemli bir isme gönderme yapmamızın uygun olacağı düşüncesindeyim:
  (bkz: halil sahillioğlu)