porfirio diaz

• 1876 - 1911 yılları arasında meksika devlet başkanı daha doğrusu diktatörüydü. kendisinin yönetimde bulunduğu dönemde latin kökenliler chiapas'ta büyük bir servet edinmiştir ve ülke, uluslararası ticarete açılmıştır. (burada kullanılan 'uluslarası ticarete açılması'ndan kasıt dönemin sömüren güçleri için yeni bir pazar halini almış olması ve ulusal sanayinin zarar göreceği bir biçimde yabancı yatırımcılara ayrıcalıklar tanınmasıdır.)
  tabi dönemin en büyük yatırım alanlarından birisi de yoksul halkın elindeki toprakların, yerli ve yabancı yatırımcı rekabetinin olduğu bir ortamda ellerinden alınmasıdır.
  öyle ki, porfirio diaz, yatırımcıları ve dolayısıyla toprak sahiplerini (toprak ağalarını) desteklediğinden dolayı çok işçili feodal düzendeki büyük topraklar portofiristo tipi toprak düzeni (portofiristo type landed) olarak isimlendirilmiştir.
  
  --- alıntı ---
  
  porfirio díaz (15 eylül 1830 - 2 temmuz 1915), meksikalı asker ve devlet başkanı (1877-1880, 1884-1911). güçlü bir merkezi yönetim kurarak ülkeyi 30 yılı aşkın bir süre diktatörlükle yönetti.
  
  iber-yerli melezi (mestizo) olan díaz orta halli bir aileden geliyordu. on beş yaşında rahiplik eğitimi görmeye başladı, ama abd ile meksika arasında savaş (1846-1848) patlak verince, öğrenimini yarıda bırakarak orduya katıldı. 1849'da, geleceğin devlet başkanı benito juárez'in özendirmesiyle hukuk öğrenimine başladı.daha sonra askeri başarılarıyla kendini gösterdi. liberallerle, onların önerdiği reformlara karşı olan muhafazakarlar arasındaki reform savaşı'na (1857-1860) ve avusturya arşidükü maximilian'ın meksika imparatoru ilan edilmesi üzerine fransızlara karşı başlatılan direniş hareketine katıldı.
  
  barışın ardından ordudan ayrılarak oaxaca'ya dönen díaz bir süre sonra benito juárez yönetiminden hoşnutsuzluk duymaya başladı. 1871'de juárez'in yeniden devlet başkanı seçilmesine karşı çıkarak, protesto hareketleri başlattıysa da hiçbir sonuca ulaşamadı. juárez'in ertesi yıl ölümü üzerine devlet başkanı olan sebastían lerdo de tejada'ya karşı da muhalefetini sürdüren díaz, 1876'da bir ayaklanmaya önderlik etti. ayaklanma başarısızlığa uğrayınca amerika birleşik devletleri'ne kaçtı, ama altı ay sonra meksika'ya geri döndü. kasım 1876'da hükümet kuvvetlerini tecoac çarpışması'nda yenip, lerdo de tejada'yı devirdikten sonra mayıs 1877'de devlet başkanı seçildi.
  
  başkanlığı
  başkanlığının ilk dört yılında iktidarını pekiştirmeye yönelik çeşitli düzenlemeler yaptı.halkın refah düzeyinde ise belirgin bir yükselme olmadı; yönetime karşı ayaklanmalar bastırıldı. díaz, daha önce lerdo'nun iki dönem üst üste devlet başkanlığı yapmasına karşı çıkmış olduğundan seçimlere katılmadı; ama ardılı kendisi seçti.yerine geçen general manuel gonzáles'in yönetiminden hoşnut kalmayınca, 1884'te yeniden adaylığını koydu ve devlet başkanı seçildi.
  
  izleyen 26 yıl boyunca askeri ruhlu, otoriter bir yönetim kurdu.yerel ve bölgesel önderliği ortadan kaldırarak devlet memurlarının çoğunu doğrudan kendisine bağladı. yasama meclisi'ne kendi dostlarının girmesini sağladı; mahkemeler üzerinde de sıkı bir denetim kurdu.
  
  díaz, farklı grupların çıkarlarını kollayarak ve bir çıkar grubunu ötekine karşı kullanarak iktidarını güvence altına aldı.melezlere politik görevler vererek onların desteğini kazandı. ayrıcalıklı kreoller (sömürgelerde doğmuş ikinci kuşak ispanyollar) hükümetin hacienda'larına (büyük malikane) el koymaması ve yönetim görevlerine getirilmeleri karşılığında díaz'la işbirliği yaptılar. bir ölçüde özgürlük tanınan katolikler de díaz'ın izlediği politikaya karışmadılar. nüfusun üçte birini oluşturan yerliler ise tümüyle ihmal edildi.
  
  iktidara geldiğinde ülkenin fonlarının borçları ödemeye yetmeyecek durumda olduğunu gören díaz, bu sorunun üstesinden gelebilmek için yabancı yatırımları özendirdi.ama, yabancı yatırımlara tanınanan büyük ayrıcalıklar hem ulusal sanayinin, hem de meksikalı işçilerin zarar görmesine yol açtı. díaz'ın yabancı sermayeye yönelmesinde danışmanları matías romero ve josé y. limantour (1893'ten sonra) etkili oldu; ülkede yollar, köprüler yapıldı, madenler açıldı, sulama projeleri geliştirildi. ama bu gelişmelerden halk yararlanmıyor, karın büyük bölümüya yurtdışına gidiyor ya da bir avuç varlıklı meksikalının elinde toplanıyordu. 1910'a gelindiğinde, hükümet gelirleri azaldığından borçlanma yoluna gidilmiş ve ekonomi bir çıkmaza girmişti. ücretlerin düşmesi sık sık grevlere yol açıyor, aşırı yoksullaşan tarım işçileri borçlarını ödeyinceye kadar çiftlik sahiplerinin yanında köle olarak çalışmak zorunda kalıyordu.
  
  devrilişi ve sürgün
  17 şubat 1908'de díaz, pearson's magazine dergisinden bir gazeteci ile yaptığı söyleşide emekliye ayrılacağını açıkladı.muhalefet ve yönetim yanlısı gruplar uygun bir devlet başkanı adayı bulmak için hemen çekişmeye başladılar. adaylar belirlenmek üzereyken díaz emekli olmayacağını, ama aristokrat olmakla birlikte demokrat eğilimli bir reformcu olan francesco madero'nun seçimlere katılmasına izin vereceğini açıkladı. madero seçimleri kazanamadı, ama askeri bir ayaklanma başlatarak hükümeti devirdi. díaz, 25 mayıs 1911'de devlet başkanlığından ayrıldı ve sürgüne gönderildi. 1915 yılında paris'te öldü.
  
  --- alıntı ---