antropik ilke

• anthropic priciple mecvut yasam formu ve biciminin ancak mevcut standard ve dinamiklerin daracik araligindan mumkun oldugunu savunan bir ihtimal teorisidir diyebiliriz. yani su anda bildigimiz, tanidigimiz anlamda bir yasam ancak mevcut sartlarin ince ayarinin tutumasiyla mumkun olacaktir, bu ayarlardan birisi birazcik oynansin "mevcut yasam" (ve zorlanirsa varolus) mumkun olmayacaktir. en basit anlamda acilimi bu.
  
  tanisik oldugumuz yasamin suregeldigi dunya'nin icinde bulundugu "musait" konumun siradisiliginin altini cizmesi gereken bu "prensip" dogal olarak "yaradilisci" retorigin kisa zamanda begenisini kazanmis, esas oglani konumuna gecmistir. yani "bilim adamlari dahi artik dunyanin ince bir ayardan gectigini kabul ediyor" diyerek yaratici(lar)in mecburi bir hal oldugunu, oyle iktiza ettigini dayatmaya calisan yeni nesil yaradiliscilar bu prensipten gucle kendi kulturlerindeki metafizik havuzundan zeus, allah, yallah kim varsa "ince ayardan sorumlu tanri" diye dayatiyorlar.
  
  elbette "inanc"in daraltilmis perspektifinde yaratiliscinin zittigi, bile isteye iskaladigi kimi temel noktalar var.
  
  1. mevcut yasam formu, mucbir yasam normu demek degildir. yani su bazli, karbon temelli yasam, bizim gozlemleyebildigimiz bir yasam formudur, eyvallah. ama bu -sadece- bu formda yasam olusabilecegine delil degildir. exobiyoloji'nin amaci da bizim alistigimizin disinda gerceklesebilecek, alternatif yasam formlari hakkinda bilimsel ongorulerde bulunmaktir. bu temelde bakildiginda "mevcut yasam icin gecerli olan sartlar darsa da, herhangi bir yasam formu ve bicimi icin dar oldugu manasina gelmez. bu da "ince ayar" in sayisiz ve rastlantisal "ince ayar"'lardan birisi olabilecegini ongorur ki, ayarin inceliginden bahsetmek pek mumkun olmaz.
  
  2. bu presipte bahsi gecen "dar koridor" hususi "daraltilmis" bir koridor olmak zorunda degildir. ince ayar, elbette ince ayar yapan bir ayarciya referans verir. ama kelime secimini boylesi bir gizli ozne'ye dayamak sart degildir. dar bir koridor, alcak bir esik, kucuk bir delik gibi tamlamalar da kullanmak mumkun. ama diyeceksiniz ki: "neden boylesine dusuk bir ihtimal'i tanri gibi dengi bir dusuk ihtimalle anlamlandirmayalim?".
  
  basta hakli gibi gorunuyorsaniz da, prensibin gucunu aldigi "dar koridor" un temel dayanagi olan ihtimal hesabi presibine ters gitmemek icin tanri ya da metafizik bir mudahil ihtimalinii hesaba katmamak lazim. cunku mevcut haliyle dar koridor'un darliginin kendiliginden olma ihtimali, tanri, tanrilar, metafizik gucler ruhlar, mistik hareketler musteregi ihtimalinden daha saf bir halde "gozlemlenir ve olculebilir"e bina edilmis olarak durmaktadir. oysa ki ihtimal hesabina bu saydiklarimdan bir tanesini eklemek, hepsini eklemek icin yeterli faraziye araligini olusturacagi icin, ihtimaller mansasizca sinirsizlasmakta, presnsibin tabiyatina aykiri bir aksi yonde hareket olusmaktadir. yani mevcut haliyle bir gozlem olan dar koridordan tanrilar gectikce, koridor acilmakta, follos olmaktadir.
  
  elbette "inanc" dahilinde koridorlugun darliginin musebbibinin bildiginiz ve sevdiginiz metafizik guclerden birisi oldugunu ongorebilirsiniz, ama bu ihtimalden guc alarak bunu dayatamazsiniz. dayatirsaniz, ihtimal guc vermez, savinizin altini kazir. haberdar etmek istedim.
  
  (sozum sana adnan hoca)