klazomenai

• bulunduğu şehirle aynı ada sahip, anadolu'nun en eski zeytinyağı işliği. eski dünya'nın zeytinyağı üretim teknolojisine büyük katkı sağladığı düşünülen işlikte bileşik kaplar esasına dayalı üretim yapıldığı biliniyor. bu teknolojinin roma dönemine kadar kullanıldığı başka bir işliğe rastlanmamış olması burayı anadolu'nun kendine özgü keşiflerinden biri yapıyor. işlikte kullanılan teknik, hidrolikten anlayan bir toplumun varlığını gösteriyor. yağhanenin işleyiş aşamalarının başlangıcında yedi metre uzunluğunda, çatı tavanından aşağı uzanan bir mil yer alıyor. milin ucundaki silindirik taşlar asma kattaki işçinin yardımıyla dönüyor. değirmende ezilen zeytinler baskı tablasındaki torbalara konulup püre haline getiriliyor. buradan çıkan yağ, bir kanalla üç gözlü yağ ayrıştırma düzeneğine akıyor. bu düzenekte orta göze akan zeytinyağı ve kara su karışıyor. ancak bir süre dinlendirildikten sonra kara su ve tortu dibe çöküp zeytin yağı üstte kalıyor. dibe çöken kara su ise orta gözden açılmış bir delikle diğer göze doluyor. zeytinyağı uygun kepçe ve kaplarla alınıp bekletiliyor. ardından klazomenai'ye özgü kuşak bezemeli amforalara konan yağ depoya taşınıyor. amforaların üzerine yazılan `k' harfi de kentin markası olarak kullanılıyor. anakayaya oyulduğu için iyi korunagelen yağhanenin iki evreli olduğu saptanmış. ilk evrede sadece kent ihtiyacını karşılayacak miktarda üretim yapılırken, ikinci ve asıl evresinde farklı coğrafyalara yağ gönderen bir fabrika niteliğinde çalışmış. her iki evresinde de kullanılan zeytin kırma değirmeni anadolu'nun zeytinyağı üretme teknolojisine önemli bir katkısıdır. ağır pres işlemi ve baskı sırasında bucurgat kullanılması ise büyük kapasiteli üretime yönelik girişimler olarak değerlendiriliyor. günde dört yüz litre yağ üretilebilen işlikte beş ya da altı işçinin çalıştığı sanılıyor.
  
  işte bu işlik aralık ayında tamamlanacak restorasyon ile iki bin beş yüz yıl önceki haline getirilecek.