zaman dilimi

• tum dunyada aynisi kullanilmasi halinde de bazi yararlari olabilecegi ongorulmus hede.
  
  yani tum dunya, ayni saat dilimini kullanacak. ilk bakista cilginca bi fikir gibi geliyor ama john hopkins universitesi profesorlerinden bir ekonomist, bir de astrofizikci iki kafadar olan steve hanke ve richard henry, aslinda o kadar da cilginca olmadigini dusunuyor. hatta, gittikce globallesen ve yekparelesen dunyada ayni saat dilimini (bkz: time zone) kullanmanin elzem oldugunu soyluyorlar. (bkz: coordinated universal time) (bkz: utc)
  
  bu konuda zircahil olan arkadaslar icin kisaca belirtmek gerekirse, zaman dilimleri, politik gerekce ya da ihtiyaclar sebebi ile insanlar tarafindan yaratilmistir. doga bilimsel anlamda hicbir gerekliligi ya da aciklamasi yoktur.
  
  yani yerkuremiz oyle 24 saatlik dilimler halinde sinirlari gunesin dogusu batisi baz alinarak cizilmis, kravatli, isinde gucunde aile babasi modeli gibi degil efendim. cok acayip bi yanilgi bu.
  
  tam tersine, hatta yerel gozlemler, dunyada degisik uluslarin, ulkelerin kendi belirledikleri 40 farkli saat dilimi kullanilmakta!
  
  sasirtici degil mi?
  
  misal, venezuella, nepal ya da kuzey kore gibi bazi ulkeler, boylamsal komsularindan bilincli olarak 30 dk ya da 45 dk gibi farkliliklar gosterebiliyorlar (bkz: time offset)
  
  bunun yaninda babaerenler, bazi ulkeler hepimizin bildigi gibi, yerel saatlerini duzenli olarak her sene tekrar ayarliyorlar.
  
  ornegin gecen sene, bes (sayiyla 5) ulke, bu yerel ayarlamayi yapmis.
  
  boylesi degisik degisik dilimler, aslinda seyahat, uluslararasi ticaret ve lojistik ve finans gibi akla ilk gelen bazi alanlarda karmasa ve kafakarisikligi yaratabilir. yaratiyor da netekim.
  
  tam da bu yuzden, astronomi, havacilik ve bilimsel calisma dili gibi ciddi alanlarda ortaklasma ve standart zaruriyeti ile ayni saat dilimi (bkz: gmt) (bkz: greenwich mean time) kullaniliyor.
  
  su bildigimiz gunisigindan daha fazla yararlanma ziki sebebi ile hersene bi ileri bi geri curcunasindan da kurtulmus olacagiz sayet tum dunyada tek bir saat dilimi kullanilirsa. diger bir avantaj, vucudun biyolojik saatinin de kafasinin karismayacak olmasi.
  
  bu onemli, zira suradaki calisma ile, bu gunisigindan tasarruf ucubesi yuzunden yaralanma ve kalp krizi riski dahi artiyor olabilir. aradaki iliski ve baglantiya dair ilginc bir makaledir.
  
  herseye ragmen, aslinda bu orjinal fikir uzerinde halihazirda bazi konsensuslar mevcut. eger yerel saat uygulamasi lağvedilirse okullar, isyerleri, hukumet ofisleri vesair... operasyonel saatlerini hep tekrar ayarlamak zorunda kalacak elbette.
  
  ote yandan soyle bi durum var. bilindigi uzere bazi cevval-ul genis ulkeler bu ulusal saat dilimleme konusunu pek siklemeden direkt tek tip saat kullanimi ile devam ettiler (bkz: çin)(bkz: hindistan)
  
  velakin bu yerel saat ve gunes zamani arasindaki farkliliklar - ornegin uygur (xinjiang) ozerk bolgesinde insanlarin gece sabahin korunde , ki ilginc sekilde gunluk guneslik hali ile pekin de saat 7 oldugu icin uygur da yasayan birisi icin de saat 7. gel gor ki gunesin dogmasina daha epeyi var) donem donem verimsizlikler ve daha fazla kaynak ihtiyaci doguruyor. bunu muteakip, bazi devlet adamlari ek zaman dilimleri yaratilmasi icin ricada bulunuyorlar. oyle de kaygan bir mevzuu aslinda.
  
  en genis hali ile dusununce, sadece bir tane uluslararasi ortak bir saat, bireysel baglamda insanlarin isini kolaylastirmasi gerekiyor.
  
  yani ornegin new yorkicin saat 12:00 ise, ayni anda ankara da da saatin 12:00 gostermesi.
  
  misal, mevcut saat duzeninde her bireyin kafasinda artik gunun hangi saatinin ne getirecegi, sabahin, oglenin ve aksamustunun neyi cagristirdigi vs falan hep bellidir. ve elbette ki irk ve ulke farketmeksizin bu baglamda beklenti ve algilar hep aynidir.
  
  lakin tek saat sisteminde olaganustu bir cesitlilik hakim olacak. ancak dogallikla, insanlara kafalarindaki gun ici dilimlerini farkli saat araliklari ile yeniden formulize etmelerini istemek, ve bu konuda ikna edici olmak, adil olmamakla birlikte epeyce zor da olabilir.