megatsunami

• büyük bir tsunaminin korkunç gücüne hiçbir şey dayanamaz. depremler, su altı heyelanları, volkanlar ve hatta göktaşı çarpmaları tsunamiye neden olabilir. bilim adamları her an tsunami ile karşılaşma riski olan amerikan şehirlerine dikkat çekiyor. 2004 yılında yaşanan tsunami sumatra ve endonezya gibi tahmin edilemeyen kıyılara doğru yol aldı. işte bu gibi durumlarda erken uyarı sistemleri hiçbir işe yaramıyor. normal dalgalarla tsunami mekaniği arasında çok fark bulunur. büyük ölü dalgaların tepe noktaları arasındaki mesafe ortalama 90-180 m arası. oysa tsunami dalgaları arasındaki mesafe 160 km ye kadar ulaşabilir. bu suyun içinde normal dalgalarındakinden çok fazla enerji birikir. deniz altında bulunan yer kabuğunun dikey hareketleri suyu ileri doğru iter ve okyanus içersine büyük miktarda enerji aktarır. tsunamiler çok hızlı ilerler ve büyük mesafeler kat ederler. hint okyanusunda meydana gelen deprem ve tsunami bir ilk değildi. bundan yüzyıl önce yine bir tsunami meydana gelmişti fakat bunun sebebi deprem değil patlayan volkan dağıydı. bu tsunami sonucu 36 bin kişi hayatını kaybetti. 1998 yılında meydana gelen tsunami ise papua yeni gine yakınlarında meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem sonucu oluştu. bunda 2000 kişi hayatını kaybetti. artık orta şiddetli depremin bile büyük tsunamilere neden olacağı bildiriliyor.eğer 5 km uzunluğunda bir astroid atlantik'in ortasına düşerse ortaya çıkan dalgalar avrupa'nın büyük kısmını ve birleşik devletlerin doğusunu altına alır. bu büyüklükteki gök cisimlerinin, dünyaya her 10 milyon yılda bir çarpma olasılığı bulunuyor. 28 mart 2005 tarihinde meydana gelen deprem yerel bir tsunami gerçekleşmesine neden oldu. bu deprem sonucu yer kabuğu 1,5 m yükseldi ve 2,5 m kadar güneye kayarak ''hint okyanusuna'' kadar sokuldu. mercan kayalıkları değişen su seviyesinin bir göstergesidir. ayrıca mercan kayalıkları büyük depremlerin sıklığını göstermektedir. hint okyanusu'nda yeni ve büyük depremler olacağı konusunda deliller ortaya çıkıyor. bilim insanları tsunami erken uyarı sisteminin kurulumuna başladı. bir tsunami tespit edildiği takdirde derhal bölge hükümetlere bir uyarı mesajı geçiliyor ve yerel güçler hemen tahliye edlliyor.
  kaliforniya kıyılarında yaşanacak olan olası bir deprem büyük yıkımlara yol açacak tsunamileri tetikleyebilir. avrupa sahil şeridi de büyük bir tehlike ile karşılaşma riski altında kalabilir. depremle karşılaşan insanlara öneriler: sarsıntılar kesilir kesilmez toplanın ve derhal yüksek kesimlere kaçın, deniz seviyesinden en az 30 m yüksekliğe çıkmaya çalışın. tsunaminin tehlikeleri hakkında bilgilendiren posterler belki de insanların yaşamlarını kurtarmak adına hint okyanusunda kurulan, pahalı ve karmaşık sistemden daha etkili olacaktır.