nizamülmülk

• "anadolu'nun kapılarını türklere açan" alparslan'ın 9 yıl, sonrasında onun mahdumu melikşah'ın 20 yıl boyunca vezirliğini icra eden şahıs. kendisi zamanla bir memleketin kötü durumlara düşebileceği, binbir türlü fenalıkla karşılaşabileceği hakkındaki görüşlerini de nesretmis siyasetname'de. malazgirt savaşı'na katılamayan ancak savaş esnasında vezirliğini sürdüren nizam eserinde kavmimizi şu şekilde anmayı münasip görmüş:
  
  "...bozguncular servet yığmış, alçak birisi emirliğe yükselmiş, pespaye biri amidliği (vezirliği) eline geçirmişken onurlu ve erdemli insanlar mahrum kalmış olabilir. on unvanla dahi yetinmeyen cibilliyetsiz bir şahıs, işinin ehli olup olmadığına bakılmadan padişah ve vezirin adını kullanıp kendine nice ünvan vermiş olabilir. türkler haceganın (vezirlik makamı) unvanlarını; hacegan ise türklerin unvanlarını almış olabilir. türkler ve tacikler, bu iki topluluk alimlerin ve imamların unvanlarını istismar ederek padişah namına ferman verirler. böylece şeriat yıpranmış; raiyyet başına buyruk olurken ordu kanunsuz işlere tevessül eder. halk arasında at izi it izine karışır. ...bütün memleket işlerinin kaide ve nizamı bozulur..."
  
  siyasetname / nizam'ül-mülk