gece ve gündüz

• dönem ve inanışa göre oluşumları hakkında ilginç teoriler, inanışlar olmuştur tarih boyunca.
  
  gelin oturun hele biraz...
  
  efenim nihon shoki'de(dili çince olsa da antik japon kültürünü anlatan en eski 2.eserdir) anlatıldığına göre japon mitolojisine göre tanrı izanagi ve izanami'nin üç çocukları vardı. amaterasu( güneş tanrısı ve cennetin hükmedicisi), tsukiyomi( ay tanrısı ve gecenin hükmedicisi) ve susanoo( fırtına tanrısı ve denizlerin hükmedicisi).
  evvel zaman içinde bir gün amaterasu, tsukiyomi'ye dünyaya gitmesini ve yiyecek tanrısı uke mochi'yi ziyaret etmesini emreder. tsukiyomi'nin varmasıyla uke mochi hemen pirinç, balık ve diğer hayvanları kusar dünyaya. aynı şekilde misafirine de ziyafet sofrası hazırlar. ancak tsukiyomi bu kusma olayına sinirlenir ve uke mochi'yi öldürür.
  cennete kardeşinin yanına geri dönüp olay ıanlattığında amaterasu buna çok sinirlenir ve bir daha asla yüzünü görmek istemediğini belirtip bununla ilgili yemin eder. bu nedenle ne zaman güneş doğsa ay ortadan kaybolur. aha
  
  aztek mitolojisine göre ise tek bir güneş yok. 5 farklı dönem yani 5 farklı güneş ve onlara ait 5 farklı güneş tanrısı var. her bir güneşin dönemi çok büyük bir felaket ile bitiyor.
  ilk güneş tanrısı tezcatlipoca. ancak en büyük düşmanı quetzalcoatl tarafından göktüzünden dünyaya atılır. intikam ateşiyle yanan tezcatlipoca jaguar formuna geçer ve öfkesiyle dünyayı yokeder. ilk güneş dönemi sona erer.
  rakebet bitmez ve ikinci güneş tanrısı olmasına rağmen quetzalcoatl bir jaguar pençesi ile gökyüzünden atılır. büyük bir rüzgar ortaya çıkar ve dünyada büyük bir yıkım olur. 2. güneş dönemi sona erer.
  üçüncü güneş tanrısı ise aslında yağmur tanrısı olan tlaloc olur. fakat quetzalcoatl bunu hazmedemez ve ateş yağmuru ile hem gökyüzüne hem de dünyaya yıkımı getirir. 3. güneş dönemi sona erer.
  dördüncü güneş tanrısı ise tlaloc'un kızkardeşi göl ve nehir tanrıçası chalchiuhtlicue olur. elbette quetzalcoatl'nin seçtiği bu tanrıçanın gökteki hakimiyeti uzun sürmez ve yine kavga gürültü arasında büyük bir sel ile dünya yıkıma gider. 4. güneş dönemi sona erer.
  peki 5. güneş? hiçkimse güneş tanrısı olmak istememektedir. ve bir konsey kurulur. bir tanrı güneş tanrısı olmak için hayatını feda edecek ve böylece dünya ve insanlar huzura erecek yıkım ve ölüm gelmeyecektir. iki tanrı seçilir, zenginlik ve güç tanrısıtecciztecatl ve mütevazilik tanrısı nanauatl. koca bir ateş yakılır, kendisini feda edip ölümsüz olacak olan ilk tanrı tecciztecatl ateşin alevinden ürker ve atlayamaz. nanauatl ise hemen atlar ancak tecciztecatl de onun ardından atlar. böhylece 2 güneş aynı anda olmuştur. gökyüzünde 2 güneşe izin verilmeyeceğinden tecciztecatl'nin üzerine bir tavşan atılır, böylece onun ışığı donuklaşır ve ay olur. kaderi ise sürekli güneşi takip etmek ancak asla onun kadar cesur ve parlak olamamak olur. aha
  
  mısır mitolojisine biraz daha ilginç. o bildiğimiz meşhur ra güneş tanrısı. ra bir kayığa binerek gün boyu 12 bölgeyi ziyaret eder(günün 12 saati) ve bu gündüzü oluşturur. ancak her günbatımında ra ölür ve dünya karanlığa gömülür. ölü formundayken ra yeraltı dünyasında yolculuğuna devam eder. yeraltındaki bu yolculuğunda şeytan yılan apep ile mücadele eder. gündoğumuna doğru apep'i alt eden ra tekrar gökyüzüne çıkar ve güneş doğar. ancak nadiren de olsa bazen apep galip gelir ve güneşi yutar(fırtınalı, karanlık gündüzler, tutulmalar vs).
  ay tanrısı ise iki tane idi. bir iddiada ışığını ortaya koyan ve bir kısmını kaybeden khons ve iah(islam öncesinde kabe'deki putlar arasında iah veya elah ve benzeri şekillerde telafuz edilen ay tanrısı vardı ve sembolü hilal idi) ahaaha
  
  mezopotamya mitolojilerinde ise güneş tanrısı şamaş (arapçayaşems, ingilizceye sun, almancaya sonne olarak geçmiştir) ay tanrısı sin'in çocuğudur. şamaş her sabah doğudan yükselir, yürüyerek veya bir atlı araba üzerinde ve omuzları üzerinden ışıklarını dünyaya yayar. sarayından da adalete hükmeder. ayrıca görevi sadece bu dünyada bitmez, yeraltı dünyasında da aynı görevi yapmaktadır. orada da ihtilaflı ölümler üzerinde karar vericidir. aha
  
  norveç mitolojisine göre ise jotunheim'de yaşayan narfi isimli bir dev vardır. bu devin nott isimli bir kızı vardır. nott diğer norveç hatunlardan farklıdır, kapkara saçları daha esmer teni yanında saçlarına yıldız şeklinde takılar takar erkekleri daha çok cezbedermiş. 3 tane kocası olmuş bu hatunun. ilk kocası naglfari'den aud isimli çocuğu, ikinci kocası annar'dan jord isimli çocuğu ve son kocası dellingr'den dagr isimli çocuğu olur.
  tanrılar nott ve çocuklarının evreni yönetmesini ister. nott ve dagr'a ise atlar ve atlı arabalar tahsis edilir, tüm dünyayı gezmeleri için. nott'un hrimfaxi isimli atı gezdiği yerlere yelesinden su damlaları düşürüp durur(çiy damlaları). dagr ise altın renkli saçları ile dünyayı aydınlatır. aha
  
  anlatacak çok şey var ama çok uzun oldu, son olarak filipinlere ait mitolojik bir açıklamayla bitirelim.
  mite göre 2 tanrı var, güneşi yöneten apolaki ve ayı yöneten kızkardeşi mayari. babaları bathala ise cennetten evreni yönetmektedir. bathala büyük savaşta kaluluwa'ya yenilir ve ölür. hakimiyeti bu iki çocuğu arasında bölünür. apolaki tek başına hükmetmek ister ve şavaşırlar. apolaki, kızkardeşi mayari'nin tek gözünü çıkarır. sonra pişmanlık duyar ve gücü paylaşmaya karar verirler. bu nedenle tek gözlü ay tanrısı mayari nedeniyle ayın ışığı daha sönüktür. aha