imç

• manifaturacılar on dokuzuncu yüzyılın sonunda ortaya çıkmış olan bir esnaf türüdür. manifatura ticaretine konu olan malların çoğu yurt dışından getirildiği için türkler bu ticaret dalından önceleri uzak kalmışlardır. manifaturacıların bir çoğu bu sahanın ilk örneklerinden itibaren yahudi ve rum’dur.
  
  evlerde büyük sıklıkla kullanılan dokuma ürünlerini satan manifaturacılar, istanbul’da başlangıçta gezgin olarak satış yapan basmacılar şeklinde ortaya çıkmışlardır. basmacılar yelken bezinden yapılmış büyük bir bohçaya koydukları mallarını genellikle pazar kurulmayan semtlerde satmaya giderler, çağrıldıkları yerlerin kapı girişlerinde bohçalarını açarlar, uzun pazarlıklardan sonra tabii ki büyük karla mallarını satarlardı. bazı gezgin manifaturacılar, fabrika malı kumaş yanı sıra makara, iğne, firkete gibi tuhafiye malzemeleri de satarlardı.
  
  avrupa mallarının osmanlı ülkesine akmaya başlamasıyla manifaturacılara da yeni ve geniş bir pazar doğmuştur. sultan ahmet ve mahmutpaşa’da birçok dükkan bu alanda iş yapmaya başlamışlardır.
  istanbul’da insan hayatının doğum, sünnet, okula başlama, evlenme ve ölüm gibi tüm aşamalarında törenler için manifaturacılardan alınan malzemelere ihtiyaç duyulurdu.
  
  sultanhamam ve civarında yayılmış bulunan manifaturacı ve kumaşçı esnafını daha uygun koşullarda bir araya getirme amacıyla, 1954 senesinde remzi peker önderliğinde oluşturulan “sınırlı sorumlu istanbul manifatura ve kumaşçılar çarşı yapı kooperatifi” projesiyle dağınık bulunan manifaturacılar bir araya geldiler. bu kooperatif için, uygun ulaşım koşulları göz önünde bulundurularak haydarpaşa düşünülmüşse de, istanbul valisi fahrettin kerim gökay’ın önerisi ile bozdoğan kemeri ile unakapanı köprüsü arasındaki alanın istimlak edilerek çarşı inşaatına tahsis edilmesi kararlaştırıldı. bir takım görüşme ve prosedürlerden sonra bu kooperatif, bugünkü a blok dışındaki arsayı 6 ağustos 1959 senesinde satın aldı.
  
  çarşı yeri olarak seçilen arsanın üst başında bozdoğan kemeri ve şehzadebaşı camii, geride süleymaniye külliyesi, atatürk bulvarı üzerinde şebsafa kadın camii, unkapanı’na doğru hacı kadın camii ve hamamı, atlamataşı ve yavuz sinan camiileri ile arsanın içinde katip çelebi ve hızır bey çelebi’nin mezarları bulunmaktaydı. bu tarihi bölgenin imar planının olmaması üzerine belediye’nin isteği üzerine bir “mevzi imar planı” yarışması düzenlendi. yarışmaya katılanon dört proje arasından, yüksek mimar cihat fındıkoğlu, yüksek mimar kamil bayur, yüksek mimar tarık aka, yüksek mühendis niyazi duranay ve yüksek mimar özdemir akverdi’nin hazırladığı proje birinciliği kazandı. bu proje süleymaniye ve diğer tarihi çevresi göz önüne alınarak prof. luigi piccinato’nun önderliğinde tadil edildi.
  
  19 şubat 1960’da bölgenin imarı ve çarşı binalarının inşası için yeni bir yarışma düzenlendi ve katılan 11 büro arasından site mimarlık bürosu’ndan yüksek mühendis mimar doğan tekeli, yüksek mühendis mimar sami sisa ve yüksek mühendis mimar metin hepgüler’in projesi birinciliğe layık görüldü. bu tarihten sonra belediye projeye bazı eklemeler yaparak hızır bey ve mustafa katip çelebi hazirelerinin korunmasını istedi. 15 mart 1961 tarihinde 1-4. blokları kapsayan ilk kısım inşaata başlandı. bunu 5 ve 6. blokların inşaatı izledi. ilk kısım 1967 senesinde, ikinci kısım ise 1968 senesinde tamamlandı.
  
  manifaturacılar ve kumaşçılar çarşısı 6 kapalı avlu ve biri şadırvanlı avlu, diğeri de mezarlıklar avlusu olan iki açık avlu ile birbirine bağlanan altı bloktan oluşmaktadır. projede 80-90 metrekarelik 1117 dükkan yapılması planlandıysa da bu sayı günümüzde 1194’tür.
  
  bugün 1. blokta mefruşatçılar ile tıbbi malzeme satıcıları, 2. blokta sanayi ve konfeksiyon makineleri satanlar, 3. blokta merkezi yönetim büroları, 4. blokta sanayi ve konfeksiyon makineleri satanlar, 5. blokta tesettür giyim eşyaları satanlar ve 6. blokta ise plak ve kaset satıcıları ile ses kayır stüdyoları bulunmaktadır.
  
  çarşının 200 araçlık bir katlı otoparkı ve ikinci bir 250 araçlık bir otoparkı daha bulunmaktadır. merkezi sistem ile ısınan çarşı kendi özel güvenlik örgütüne sahiptir. dükkan sahipleri tarafından seçilen yönetim kurulu ve buna bağlı müdürlüklerce yönetilen çarşıda yaklaşık 10.000 kişi faaliyet göstermektedir.
  
  ^***