carl humann

• aslen arkeolog degil insaat muhendisi olan ve butun bir bergama antik sehrini almanya'ya -devlet adamlarinin izni ile de olsa - kaciran kisi.
  
  turkiye'ye (ya da osmani'ya) ilk gelisi 1865 yili civari sagligi icin iklimi sert gelen berlin'i terk edisinin ardindan olmustur. arkeolog olmadigi icin ilk gorevi zaten baslamis olan pergamon, milet, zincirli, tralleis kazilarinda kendi kendine bir sekilde edindigi arazi etutu idi. pratik sekilde ogrendigi turkce ve rumca arazide, devlet dairelerinde isini kolaylastiriyor, rahat iliski kurmasini sagliyordu. yillar gectikce kazilar ilerleyip ortaya cikan cevherler coktan batmis osmanli'nin degil ama almanya, ingiltere ve fransa gibi imparatorluklarin istahini kabartiyordu. cikartilan tarihi eserlerden bir kismi osmanli'ya verilse de cogunluk kaziyi yapan imparatorluklara kaliyordu. humann'nin bergama ve diger antik sehirlerde yaptigi bu hummali calismalar kendisinin berlin kraliyet akademisi'ne kabul edilmesini sagladi. butun bu surecte humann elbette yalniz degildi veya bir hirsiz gizliliginde calismiyordu. aksine her seyin kaydini tutuyor, gunlugune yaziyor ve butun bunlar yetkililerin gozu onunde onlarin onayi ile oluyordu. basta her seyi gorup ama sesini cikarmayan hatta yeri geldiginde yardim eden ilk turk muze muduru osman hamdi bey'i de hatirlamak lazim.
  
  ölümü izmir'de oldu ve bir kilisenin bahcesine gomuldu. ancak 1950lilerde donemin basbakani ve bugun kimi kesimlerde yeniden itibar goren adnan menderes, alman basbakanindan gelen ricayi kirmayarak humann'nin mezarini bergama'ya tasitarak antik kentte zeus sunagi'ndan geriye kalan kalintilarin altina gomdurttu. bu durum yani bir ulkenin tarihini kendi ulkesine tasiyarak o ulkenin gecmisini calmis birinin yine o ulkenin topraklarinda itibar gormesi de bizim dogu ezikligimizin bir gostergesi iste.
  
  gidenlerin belki de en bilinenleri:
  
  (bkz: zeus sunagi) : https://en.wikipedia.org/wiki/pergamon_altar
  
  (bkz: milet pazaryeri kapisi) : http://archaeology-travel.com/…the-pergamon-museum/
  
  kaynak: anadolu'nun gozyaslari, yasar yilmaz
  
  (bkz: pergamon)