gottlob frege

• alman filozof. frege'nin sense ve reference ayrımı 20. yüzyıl filozoflarını en çok etkileyen ayrımlardan biridir. frege über sinn und bedeutung adlı makalesinde bu ayrımı eşitlik sorununu(identity problem) çözmek için kullanmaya çalışmıştır. temel olarak problem a ile b'nin eşitliği ifadesinin a'nın a ile eşitliği ile arasındaki farkı konu alır. a=b dediğimizde a=a dediğimizden farklı olarak ne diyoruz sorusunu sorar frege. bunu da sabah yıldızı ve akşam yıldızı üzerinden anlatır. astronominin gelişimiyle sabah yıldızı ve akşam yıldızı olarak anılan farklı yıldızların aslından venüsten başka bir şey olmadığını bilmekteyiz. ikisi de aynı nesneyi ifade eder. sonuç olarak akşam yıldızı sabah yıldızıdır (a=b) peki bu cümle venüs venüstürden veya sabah yıldızı venüstürden neden farklıdır, sonuçta aynı nesneye gönderim yapan(reference) kelimeleri birbirleriyle değiştirdiğimizde cümlenin doğruluk değeri değişmemektedir(principle of substitution). yani venüs venüstür(a=a) aynı nesne hakkında doğru bir önermedir. peki bu iki önerme neden iki farklı şeyi anlatır. bunun cevabı da anlam(sense) ve gönderim(reference) ayrımında yatar. bir nesnenin birçok anlamı olabilir ve insanlar birbirleriyle konuştuklarında bu anlamlarla konuşurlar ancak bu anlamlar öznel değildir. anlam nesnel bir nevi platonik objelerdir, nesnel değil de öznel olsalardı iki kişinin anlaşması mümkün olamazdı. anlam aynı zamanda kelimenin gönderim yaptığı nesneyi belirler. yani bir kelimenin veya söz öbeğinin nesnesiyle direk olarak bir bağlantısı yoktur, her zaman anlam üzerinden nesne kurulur. zaten nesnesi olmayan ama anlamı olan bir sürü örnek bulabiliriz: en büyük asal sayı.
  
  bu ayrım çok büyük tartışmalara yol açmıştır. karşı çıkanı da tutanı da çoktur.
  
  karşı çıkanlar için(bkz: bertrand russell)