nurullah berk

• "nurullah berk 1906 yılında istanbul’da doğmuştur. ilkokulu heybeliada’da, ortaokulu nişantaşı’nda okumuştur. galatasaray lisesini bitirdikten sonra, 1924 sanayi-i nefise mektebi’ne girmiş, burada, hikmet onat ve ibrahim çallı’dan dersler almıştır. daha sonra paris’e giderek, paris güzel sanatlar yüksek okulu’nda ernest lourent’in öğrencisi olmuştur. dönemin sanat başkenti paris ve orada yaptığı çalışmalar, sanatçının sanata bakışını biçimlendirmiş, yurda dönüşünde istanbul’da arkadaşlarıyla birlikte “müstakil ressamlar ve heykeltıraşlar birliği’ni kurmuştur. sanatçı, bir çeşit dayanışma isteğinden öte herhangi bir akım felsefesi ortaya koyamamasından dolayı birlikten ayrılmıştır.
  nurullah berk 1933 yılında tekrar paris’e gitmiş, burada lhote ve leger atölyelerine devam ederken bu sanatçıların resimde savundukları desen, kütle ve hacim yaratma anlayışlarını benimsemiş, türkiye’de izlenimci çallı kuşağı’nın yok ettiğini düşündüğü bu anlayışları türk resmine yeniden getirmeyi planlamıştır. 1914 kuşağı izlenimci ressamların estetik anlayışına ve tekniğine karşı, kübist ve yapımcı bir tekniği getiren arkadaşları abidin dino, zeki faik izer, elif naci, cemal tollu, zühtü müridoğlu ile birlikte d grubu’nu kurmuştur.
  
  nurullah berk, türk sanatında plastik değerleri öne çıkarmayı amaçlayan grup içersinde, yalnızca resimleri ile değil, grubu ve sanat anlayışını tanıtmayı amaçlayan yazılarıyla da öne çıkmış, d grubu’nun sanatsal dilini oluşturmuştur. d grubu ile başlayan yenileşme evresi içinde bu dönümde oluşan bütün sorunlara açık, aydın ve sanatçı kimliği ile kültür dünyamızda bu sorunların tartışılmasına zemin hazırlamış ve tartışmalara da bizzat katılmıştır. türk sanatının yöneldiği batı dünyası karşısında, kimliksel bir yapıya götürücü çözüm olanaklarını sorgulamış ve bu tür bir sorgulamanın kendi sanatına yansıyan boyutlarını sürekli olarak gündemde tutmayı başarmıştır.
  
  1939 yılında istanbul güzel sanatlar akademisi’ne öğretim üyesi olmuştur. 1947’de d grubu’nun dağılmasından sonra paris’e gittiğinde lhote’nin atölyesinde anlamadıklarını fark ettiğini söylemiştir. bu dönemde yaptığı resimlerinde tümüyle çizgisellik ve iki boyutluluk dikkati çekmektedir. 1950’lerin sonunda berk, türk resminde bir doğu-batı birleşiminin gerekliliğini savunmuştur. bu tarihlerden sonra türkiye’ye özgü öğeleri araştırmaya yönelmiş, minyatürleri inceleyerek bunları batılı tekniklerle biçimlendirmeye çalışmıştır. türkiye’de geometrik-figüratif yapımcılığın (konstruktivizim) ilk temsilcilerinden olmuş, geleneksel öğelerden yararlanarak ulusal resim araştırmalarını güçlendirmiştir.
  
  1962’de istanbul resim heykel müzesi müdürlüğüne getirilmiştir. 1939’dan 1968’e kadar türk plastik sanatların kurumsallaşması yolunda yoğun çaba göstermiştir. nurullah berk, unesco’ya bağlı “uluslararası sanat eleştirmeni türkiye komitesi”ni suut kemal yetkin ile birlikte kurmuş, 1954 yılında da kongre yapılmasına katkı sağlamıştır. paris, moskova, bükreş, leningrad ve brüksel’de açılan “çağdaş türk grafik sanatları” sergilerinde komiserlik yapmış, sao paolo ve venedik bienallerine katılmıştır. resim sanatında farklı yaklaşımlar sergileyen, türk sanatına fırçasıyla hizmet ettiği kadar kalemiyle de hizmet eden nurullah berk 1982 yılında istanbul’da hayatını kaybetmiştir."
  
  serdar güven, "ankara devlet resim ve heykel müzesinde 1914 kuşağı, müstakil ressamlar ve heykeltıraşlar birliği ve d grubu ressamlar", ankara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sanat tarihi anabilim dalı, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, ankara 2010, s. 225- 233. acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/5737/