palac kultury i nauki

• varsova'nin gobegindeki eski adiyla "stalin", yeni adiyla "kultur" sarayi (palace of culture). bina 134 metre yuksekliginde art deco tarzinda insa edilmis ve 1990 ortalarina kadar kentin en yuksek ve gorunen binasi, vista noktasi olmustur. kominizmden illallah etmis ve simgelerini bile gormeye tahammulu kalmamis kentliler icin varsovanin en guzel yeri kultur sarayi'nin tepesidir, cunku o tepe noktasi kultur sarayi'nin gorunmedigi tek yerdir kentte.
  1989'da baslayan liberal degisimin kent mekanina etkileri ancak 1990 ortalarinda gorulmeye baslar. neredeyse tamami yabanci yatirimcilar tarafindan gerceklestirilen alisveris merkezleri, plazalar ve gokdelenlerle kent merkezinde "manhattan yaratma" sloganiyla muthis bir degisim yasanir.
  bu degisimden payini alan kultur sarayi da tepesine kondurulan devasa 4 saatle imaj degisimine ugramis ve etrafinda yukselen gokdelenlerin arasinda neredeyse kentte farkedilmeyecek bir binacik haline gelmistir.
  1996'da tamamlanan ve ozetle amaci "kultur sarayi'ni yikmadan ondan nasil kurtuluruz" olan mimari yarisma sonucunda ilk uce kalan eserleri siralarsak zavalli binaciktan ne kadar nefret edildigini anlamak mumkun olabilir. bu yarisma sonucunde birinciligi alan proje (ki su anda uygulanmaktadir) binaya dokunmak yerine etrafini daha yuksek binalarla cevirerek gorsel olarak yoketmeyi onermistir. varsova belediye'sinin "israriyla" yapilan kucuk bir rotusla 4 saat tepeye kondurulmustur. yarismada ikinci gelen proje binaya kapitalizmin simgesi olarak ayni yukseklikte devasa bir coca-cola sisesi dayamayi onermektedir. ucuncu gelen proje ise (guzelim tas isciligini tamamen gozden cikarip) binayi aynalarla kaplayip devasa bir gokdelen haline getirmektir. tum bu cabalarin asil nedeni de binanin yikilamayacak kadar saglam yapilmasidir, yoksa kent yonetimi zaten binayi gozden cikartmis, herseyi de goze almistir.