üst paleolitik çağ

• birilerinin (zat-i sahanemden bahsediliyor adadada) tartisma acligindan degil de, bazilarinin (anladiniz siz) budala egosundan kaynaklaniyor. benimkisi sadece dogruda durma cabasi o kadar. merak ediyorum bu kadar iddiali olmalarina sebep ne, ancak bir cahilde olabilecek ozguven nerden geliyor. okumus cahil mi yoksa yarimyamalak okumus cahil mi diyeyim. madem isguzarlik yapilip salca muhabbetine girisiliyor bir aklievvele anlatir gibi tekrarlayalim. o da nasiplensin:
  
  1. yazilan hedenin/hedelerin genelinde ayni anlam ciktigi gibi iclerinden fazlaca keskinlige sahip olanini cikarip aldigimizda da -bilmem ne kisisi tarafindan- iddia edilenler sunlar: ilk hiyerarsi ve ilk is bolumu + ilk tinsel rituel, ilk olu gomme (bireye dair esya ya da bir baska mezar hediyesi ile birlikte), ilk sus esyasi vb ust paleolitik cag'da goruluyor.
  
  yanit: hayir bu sayilanlar ilk kez ust paleolitik cag'da ortaya cikmadi. hiyerarsi ve otorite ve ust yapidaki diger benzer/ilisik seyleri kanitlayan kultur objeleri bu cagdan evvel insan oncullerinin gunluk yasam lugatinda vardi.
  
  en eski gomulerden biri (qafzeh, isgal altindaki filistin topraklari, yaklasik 100 bin yil evvel orta paleolitik):
  
  http://humanorigins.si.edu/…dest-intentional-burial
  
  burda tarihlendirme methodu ve sonucunu anlatan eski bir makale var:
  
  http://www.nature.com/…v338/n6218/abs/338756a0.html
  
  bu ise ayni yerlesimde gorulen deniz kabuklu islemesi ve boya kullanima dair, modern insan davranislariyla olan ilisik:
  
  http://www.koutaigeki.org/…/pdf/b/bar-yosef_m/1.pdf
  
  burda herkesin anlayabilecegi tarzda ozet:
  
  http://archaeology.about.com/…ms/qt/qafzeh_cave.htm
  
  ''human remains from qafzeh cave include seven adults and at lestanine juveniles. qafzeh 9 and 10 are almost completely intact. all of the human remains appear to have been purposefully buried, if so, these are very early examples of modern behavior indeed, direct-dated to 92,000 years bp. the remains are from anatomically modern humans, with some archaic features; they are associated with levalloiso-mousterian assemblage.''
  
  birtakim isaretlerin, toplumdaki-topluluktaki bireylerarasi konumlanisin ve tek tek her bireyin diger bireye gonderdigi mesajlarin tasinmasina yardimci olan boya kullanimi. boya kullanimi kesin ama kurgu gunumuz avci-toplayici topluluklarindan yapilma bir analoji:
  
  blombos cave, guney afrika, 100 bin yil evvel orta paleolitik:
  
  http://anthropology.net/…hre-found-at-blombos-cave/
  
  2. iddia edilen bir baska hede: ust paleolitik cag'da -kazilardan ortaya cikardigimiz kultur objelerine binaen deniliyor bu- kulturel bir patlama oldu. insanin sembolik dusunce yetisi tavan yaparken bircok soyut kavram yasamina daha etkili sekilde dahil oldu.
  
  bunu ikiye ayirarak ilerlemeli;
  
  a. denilmek istenen sey: insan oncullerinde gorulen ve modern insanda da aynisi ve fazlasi olan isbu sembolik urunler, bu cagi (upper) inceleyen ve simdiye dek yapilan kazilarda tavan yapti, onceki cagi inceleyen diger kazilara oranla daha cok bulundu. amenna. sayisal anlamda bir patlama bu. eveet.
  
  b. denilmek istenen sey: tum bu saydiklarimiz (sembolizm, soyutlama yetisi vb) bu cagda egemen oldu ise, dit-diiiiit. error. patlama denilen sey, elde ettigimiz, gunumuze kadar doganin yipratici etkisinden korunmus kultur objelerinin sayisi-sayisal ustunlugudur (upper paleo'ya ait bu tip buluntu sayisi). bu tip buluntularin yapilacak yeni kazilar-arastirmalar ile (devam eden bircok arastirma pat-pat patlatiyor sonuclarini zati) gecmis caglardan (upper oncesi) bulunmasi-bulunabilmesi ve sayisinin her gecen gun artmasi, artacak olmasi normal bir sey ve baska bir sey, gecmisi simdinin dusunme sekliyle tahayyul etme hastaliginin kisilerde yarattigi sayiklama etkisine de deginmeli. tornavida ornegi (#39947901):
  
  ''bir tornavidanin yoklugunda tornavida agzina benzer bir baska objeyi (bu bir kalem bile olabilir) kullanirim. o an icinde, yani tornavida olmaksizin baska nesnelerle vida gevsetip siktigim zamanda olsem diyorum ve o olay orgusunde-manzumeler tablosunda topraga gomulsem ve bundan yillar yillar sonra (atiyorum bin yil sonra) beni ve malum olay orgusunu yeniden gunyuzune cikarsa arkeologun teki. ornegimiz bu ya, tornavidaya bakiniyorlar ama bulamiyorlar. arkeolog basliyor kazi raporunu tutmaya. bir yil sonra da bilimsel makalesini tamamlamis olsun. diyor ki, yahu bu adam-adamlar tornavida kullanmamis, bu toplulukta tornavida-tamir kulturune dair bir sey yok. bu seylere (tornavidalara eheh) benden arta kalan seylerin (kemiklerin) 4-5 km otesinde, bilmem x adli arkeolojik yerlesimde daha sik rastlaniyor mesela. donem ozelliklerine gore, her evde bilmem ne marka alet-tamirat cantasina daha-daha sik rastlaniyor olsun (bilmem ne tekeli uretim seysilen tuketim seysini birbirine baglayip bunlari x-y-z reklamlari ve a-b-c- avm'leri ile topluma biguzel yedirdigi icun). arkeolog isbu tornavidaya sik rastlanan topluluk icinse ''yahu burda bir patlama olmus ''yazsin ayni makalesinde. eee? ulan tornavida sadece bir arac be mına kodum. ben o arac olmadan da yapilmak istenen seyi yapmisin. simdi sen bunu bulamiyor-goremiyorsun diye neden ben bu ozelliklerden mahrum bir sekilde yasamis olayim ki ha?''
  
  analoji kullanisli ve sik bir aractir bu tip arastirmalarda. ama ucu kactiginda sizi esir eder. guncele takilirsiniz. guncelden aldiginiz okuma parametreleri size kendini dayatir. halen anlamayan bazisi varsa, yukaridaki pasajda gecen tornavida kelimelerini kaldirip yerine ''sus esyasi, prehistorik tasinabilir kultur objesi'' gibi seyleri koysun ve tekrar okusun. hastalik (ayni zamanda batici homosantrik refleksleri de icinde barindirmakta) tarihi/gecmisi okurken toplumlarin gelisim cizgisini anlatan bir calisma yapmak zorunda kalir. neticede duz tarih anlatimina ulasir: surdan basladi ilk kez, hopp suraya geldi, burda soyle guzelcene bir patladi, sonracigima iki durak sonra demiri bulduk, sanayi inkilabi falan filan derken burdayiz.?! oysaki tarih duz ilerlemez, zik-zak yapar.
  
  3. bunu yazarken gercekten yuzumde tatli bir gulumseme var ve ''seni sapsal seni'' seklinde etrafa sevgi frekanslari yayiyorum:
  
  * roger lewin, modern insanin kokeni'ni bin 993 yilinda yayimladi. kitap turkceye bin 997 yilinda cevrildi. bu kitap basildiginda en eski ve dehsetengiz magara cizimlerini baridiran chauvet magarasi dahi kesfedilmemisti. roger abimiz kitabinin ilk bolumunde shanidar'li neanderthali, olu gommeyi ve olu hediyesi olan cicekleri anlatiyor ama bu seye daha sonralari suphe ile bakildi ve bulunan cicek polenlerinin kazida calisan iscilerin botlari ile arkeolojik dolguya tasinmis olabilecegi tartisildi.
  
  * bozkurt hocamizdan yapilan alinti ise bin 997 basim tarihli kitabindan.
  
  * zerzan gelecekteki ilkel'i bin 994 yilinda tamamliyor. arkeolojik kaynakcasi ise daha geri tarihlere sahip.
  
  keske bir baska klasik olan gol insanlari da kaynak olarak kullanilsaymis. adadadad. roger lewin ve richard leakey'in ortak calismasi olan bu kitap da bin 979 yilinda yayimlanmis bin 997'de ise turkceye cevrilmis. kitapta guncelligini yitiren tonla bilgi var (ramapithecus vakasi ornegin). kaynak olarak sunulan tum bu kitaplar basildiktan sonra -simdiye degin- tilyon tane arastirma yapildi, makale yazildi, bilinen seyler degisti, kimi yeni insanimsi turleri kesfedilirken kimi turler insanin evrim scalasindan cikarildi, oldowan'dan daha eskilere tarihlenen alet yapim kulturleri bulundu, autralopithecuslarin dahi alet kullanmis olabilecegi suphesi sayginlik kazandi, goc yollari degisti-yeniden yorumlandi. daha sayayim mi.
  
  sembolik patlama -evet- cok bilinen eksikli ve guncelligi yitip giden bir tanimlama seklidir. ustelik cok bilinmesini ve hakliligini bu tip seylerle kanitlamaya cabalamak komik. bilimsel yargilarimiz her gecen yil degil hafta ve gun hizlica degisirken 20 yil oncesinin bilgileri ile bunlari sunmak, ve hele hele kambriyen patlamasini isin icine karistirmasadadada. yuzdeye vurdugumuzda bu anlayis turkiye'de cok fazla. tarih-gecmis bu hizada ve stabil kalsin isteniyor sanirim. bilimsel yargilar ve bilgiler degisir bunda alinacak bir sey yok. kambriyen patlamasi da jeolojik sureclerle yaptigimiz okumalarin bir sonucudur bir tanimlamadir. endise buyurmayiniz muhterem zaman ilerleyip tas ustune tas koydukca kambriyen oncesini de rahatlikla goreceksiniz. bu bilgiler ehem ise bunlari yorumlama seklimiz olan yontembilim muhimdir.
  
  4. deniz kabuklusunun isleyim sekli ve surecini mustehzi budalalikla almak? gecmisi yorumlamada kimisinin aldigi-alamadigi yolu kanitlar. bu isleyim surecinin toplumdaki statu ve en nihayetinde siniflarin varligini kanitladigi, uzmanlik gerektiren bir sey oldugu, dolayisiyla bu uzmani bir baska bireyin-bireylerin beslemek zorunda kaldigi ve ortada buyukce (caga gore) bir toplumsal yapilanmanin oldugu bircok saygin bilim insaninca kabul edilmistir. ust paleolitik cagdan cok evvel insan-insanimsi gecmisinde mevcuttu.