boko haram

• zamanında hangi blog'dan arşivlediğimi bilmediğim bir yazıyı paylaşmak istediğim örgüt. (şüpheci melek olabilir sitesi kapandığı için bakamadım) iyi bir araştırma süzgecinden geçirilmiş.
  
  dün nijerya’da müslüman militanların hrıstiyanların yaşadığı köyleri basıp kadın çocuk demeden katletmelerine dair haberle ilgili bir şeyler yazmıştım. bir kısım medya beni “olaylara çok sığ” bakmakla, eleştirdiğim kişiler gibi demagoji yapmakla suçladı. saldırılar ve din arasında doğrudan bir sebep olmadığını ve bunun “içki içen paşalar depreme sebep oldu” türünden bir zırvalama olduğunu iddia edenler de oldu.
  
  boko haram nijerya dilinde “alfabe haram” olarak çevrilen, esas manası “batı eğitimi haramdır” olan bir cümle. aynı zamanda kuzey nijerya’daki islami şeriatı tüm nijerya’ya yaymayı, bilimsel eğitimi, demokrasiyi ve laik eğitim sistemini düşman ilan eden bir grubun ismi. grup nijerya’dan batı temelli eğitim sistemini silerek toplumu ahlaken temizlemeyi amaçlıyor ve bunun için de silahlı saldırılar düzenliyor. bu grup, dünya’nın yuvarlak olduğunu, suyun buharlaşıp yağmura dönüştüğünü ve tabi ki de evrimi reddediyor.
  
  grup, yobe eyaletinde adına “afganistan” dedikleri bir merkezden yönetiliyor. grubun lideri mohammed yusuf, geçen temmuz polis tarafından (yargısız infazla) öldürüldü.
  nijerya’nın nüfusunun yarısı müslüman, 40%ı da hrıstiyan. kalan 10%u kabile dinlerine inanıyor. nijerya’daki dini çatışmaların son 10 yıllık zaman çizelgesine bakacak olursak
  
  2000: kuzey nijerya’da şeriat ilan edilmesine karşı çıkan gayrımüslimlerle müslümanlar arasında çıkan çatışmalarda binlerce kişi öldü.
  eylül 2001: jos’ta kilise ve camilerin ateşe verildiği olaylarda çıkan çatışmalarda en az 1000 kişi öldü.
  kasım 2002: başkent abuja’da yapılacak olan dünya güzellik yarışması, bir gazetede çıkan “peygamber muhammed olsa idi mutlaka bir tanesini karısı olarak alırdı” sözlerinden sonra çıkan olaylarda 216 kişinin ölmesi sonucunda iptal oldu.
  4 mayıs 2004: 630 müslüman fulani (göçebe) hrıstiyan tarok militanları tarafından yelwa şehrinde öldürüldü.
  12 mayıs 2004: kuzeydeki kano şehrinde müslüman ve hrıstiyan militanlar sokak çatışmalarına girdi. 2 gün süren olaylarda çoğunluğu hrıstiyan 500-600 kişi öldürüldü.
  şubat 2006: maiduguri’de bir hafta süren olaylarda 157 kişi öldü. taraflar yine müslüman ve hrıstiyan çeteler. olaylar müslümanlar danimarka’daki gazetelerde yayınlanan muhammed karikatürlerini protesto ederken çıktı.
  kasım 2008: yerel seçimler sonrası çıkan anlaşmazlığın sebep olduğu çatışmalarda jos şehrinde 700 kişi öldü. taraflar yine hrıstiyan ve müslümanlar.
  22 şubat 2009:11 kişinin öldüğü, 28 kişinin yaralandığı ve bir çok evin, kilisenin ve caminin ateşe verildiği olaylar sonrasında vali gece sokağa çıkma yasağı ilan etti.
  26 temmuz 2009:boko haram, bazı üyeleri tutuklandıktan sonra bauchi’de saldırılara başladı. 50 kişi öldü, 100'den fazla kişi tutuklandı.
  27 temmuz 2009:boko haram’ın lideri mohammed yusuf’un yaşadığı şehir olan maiduguri’de polis 90 boko haram üyesini ölü ele geçirdi. yobe eyaletinde çatışma sonrasında 30 örgüt üyesi ölü ele geçirildi.
  30 temmuz 2009:boko haram lideri yusuf öldürüldü. kızılhaç’a göre 5 gün süren boko haram isyanında toplam 700 kişi hayatını kaybetti.
  aralık 2009: bauchi’de müslümanların palalarla polise saldırması sonrasında çıkan olaylarda 40 kişi öldü.
  ocak 2010: hrıstiyan ve müslüman çetelerin çatışması sonucunda yüzlerce insanın jos şehrinde öldüğü bildirildi. askeri birlikler şehre girince olaylar bitti.
  
  peki nijerya’nın 2000 öncesi tarihine bakarsak ne görürüz? 1960larda nijerya ingiltere’den ayrılıp bağımsızlığını ilan etti. bu süre zarfında bir çok askeri darbe yaşandı. askeri yönetimler, petrol gelirlerini iç ederken halkı baskı altında tutmak için sert önlemler aldılar. en son diktatör 1998'de ölünce ülke 1999'da seçime gitti. 2001'de de daha önce bahsettiğimiz şeriat ilanı gerçekleşti.
  
  nijerya 1800'lere kadar bir çok ufak krallığın bulunduğu bir ülkeydi. 1800lerin başına gelene kadar köle ticaretinin en büyük merkezlerindendi. ingiltere 1807'de köle ticaretini yasaklayıp donanmasını bu ticareti engellemek üzere kullandığı için köle piyasası epey zayıfladı. burada belirtilmesi gereken şey köleleri avrupalı beyazların yakalayıp kaçırmadıkları, siyahların yine siyahları esir edip beyazlara sattıkları. beyazlar genellikle limanlardan pek içeri bile girmezlerdi. köle ticareti son alıcı amerika’nın 1860'larda köleliği kaldırmasından sonra son buldu.
  
  nijerya’nın devlet olma sürecinin mimarı yine ingilizler oldu. değişik etnik kökenlerden gelen değişik yerlerdeki insanları aynı politik çatı altında birleştirme planı ise çok başarılı olmadı. sebeplerinden en önemlisi ingilizlerin niyetinin tam bağımsızlık vermekten ziyade yerel yönetimlerin genel yönetime daha çok katılması idi. bu da yerel değerleri korurken aynı zamanda batı’dan gelen sosyal ve politik kavramları ve modern teknolojiyi yerleştirme şeklinde uygulanmaya çalışılıyordu. ancak bu yöntem yüzünden kuzeydeki islami emirliklerin gücü artarken güneydeki modern milliyetçilerin düşünceleri avrupalı fikirlerin etkisiyle bağımsızlığa doğru gidiyordu. elbette güçlenen kuzey emirliklerinde islam’a ters gelen batı değerlerine karşı bir nefret de güçleniyordu.
  
  çok uzatmadan – 1960'lara gelindiğinde ingiltere nijerya’ya bağımsızlığını verdi ve 312 koltukluk bir parlamento (174 koltuk kuzey bölgesinindi) kuruldu.
  1966'dan başlayarak çok sayıda (saymaya üşendim ama galiba 10 kadar) askeri darbe sürekli hükümetlerin değişmesine sebep oldu. son nijerya diktatörü sani abacha 1993'ten 98'e kadar başta kaldı. abacha sayısız insan hakları ihlalleriyle ve avrupa bankalarında bulunan milyarlarca dolarlık hazine parasını çalmakla suçlanmıştı.
  
  dönelim boko haram’a.
  2000lere geri geldiğimizde, tekrar demokrasiye dönmeye çalışan fakir bir nijerya görüyoruz. islami kuzey ve çoğunluğu hrıstiyan güney resmin büyük parçaları. boko haram, daha önce de dediğim gibi batı eğitimi ve değerlerine karşı çıkan, şeriatın tüm nijerya’ya uygulanmasını isteyen bir silahlı örgüt. binlerce insanın öldüğü olaylara sebep olmuşlar. geçen pazar meydana gelen olayda da baş şüpheli onlar.
  son habere göre, pazar günkü katliam ocak ayındaki müslüman – hrıstiyan çatışmalarında ölen 400 kişinin intikamı niteliğindeymiş.
  
  öğleden sonramı nijerya’nın son 200 yılıyla ilgili bulabildiklerimi okumaya ayırdım. elbette buzdağının görünen kısmını bulabilmişimdir. ancak görünen kısımdan çıkardığım sonuç, dinin nijerya’nın şimdiki halinde çok önemli bir etkisi olduğu. ingilizlerin kontrolsüz bir şekilde aynı coğrafyada gelişmesine izin verdikleri dinsel farklılıklar yüzünden bugün bu vahşeti görüyoruz. hrıstiyanlar ve müslümanlar arasındaki çatışmalara benzer etnik kökenli çatışmalar aramama rağmen bulamadım. nijerya’da 250'den fazla etnik grup yaşamasına rağmen özellikle son 50 yılda bariz bir din çekişmesi yaşanıyor. etnik problemlerin temel olduğu bir coğrafyada aynı dine mensup olmalarına rağmen savaşan kabileler de olmasını beklerken benim bulabildiğim genellikle müslümanlar’ın hrıstiyanlarla çatışması.
  
  eğer bu konuda daha çok mesai harcayıp daha sağlıklı bilgi verme zahmetine girecek birisi varsa, buyursun versin. benim görebildiğim kadarıyla durum ortada.
  din, her şeyi zehirlediği gibi nijerya’yı da yeterince zehirlemiş. zehrin yaraya dönüştüğü yer de boko haram örgütü.