selahattin ülkümen

• “19 temmuz 1944’te, gestapo adadaki bütün yahudilerin üslerinde toplanmasını istedi. neden olarak onların geçici bir süre için daha küçük bir adaya gönderileceklerini söylediler ama gerçekte auschwitz’deki gaz odalarına gönderileceklerdi.
  ülkümen karargaha gitti ve general kleeman’a türkiye’nin savaşta tarafsız olduğunu hatırlattı. sadece türk yahudilerinin ve eşlerinin -ki bir çoğu italan ve yunandı, serbest bırakılmalarını istedi. önce bu isteği kabul etmeyen kleeman, nazi kanunlarına göre yahudi yahudidir ve hepsinin toplama kampına gitmesi gerekmektedir cevabını verdi. ülkümen ise cevap olarak; “türk kanunlarına göre ise bütün vatandaşlar eşittir. biz vatandaşları dini farklılıklarına göre ayırmıyoruz” der. ülkümen ayrıca yahudilerin bırakılmaması durumunda türk hükümetine durumu bildireceğini ve bununda uluslararası bir kriz doğuracağını belirtti ve böylece kleeman bırakılmalarını kabul etti. “
  
  rodos başkonsolosu ülkümen'in tutumu, nazilerde intikam duygusu uyandırmıştı . türkiye müttefiklerin yanına yer alıp alman ittifakına savaş ilan eder etmez, almanya rodos’taki türk konsolosluğunu bombaladı. bombardıman, ülkümen’in hamile eşi mihrinnisa hanım ile iki görevlinin hayatlarını kaybetmesine neden oldu. mihrinnisa hanım, ölmeden önce sağlıklı olarak bir erkek çocuğu dünyaya getirdi .selahattin bey’in tek çocuğu mehmet böylece dünyaya geldi. ülkümen, 1944 ağustos’unda nazi yönetimi tarafından rodos’tan sınır dışı edildi.savaşın geri kalanında pire'de tutuklu kaldı.
  
  cesur bir diplomatmış. nazilerin bu kadar destek bulduğu bir ortamda, doğru bildiğini yapmış ve 42 kişiyi kurtarmıştır. sonuçları onun için çok ağır olmuştur. karısı ölmüş, çalışma arkadaşları ölmüş, hapis yatmıştır. ama onurundan vazgeçmemiştir.
  
  aradan yıllar geçtikten sonra; oğlu mehmet ülkümen, babasına pişman olup olmadığını sorduğunda ülkümen, insani görevini yaptığını, tekrar böyle bir durumla karşılaşsa yine aynı şeyi yapacağını söylemiştir.
  yıllar geçse de yahudi cemaati onu hiç unutmamıştır. van depreminden sonra kıratlı köyünde yaptıkları okula onun adını vermişler.