bankacılık sistemi

• tuhaftır. bankayla müşteri arasındaki ilişki tıpkı devletle vatandaş arasındaki ilişkiye benzer.
  
  vatandaş kendini devlete teslim eder^*. çünkü anarşiden korkmaktadır. çünkü aksi halde canını, malını, vesairesini ancak bilek gücüyle koruyabilecek ve eğer güçsüzse ezilecektir (devlet güçsüzü ezmez mi? ezer efendim, ama o başka bir tartışmanın konusu). yani diğer türlü olsa sınırsız olacak özgürlüklerini devlet kurma yolunda feda edip üstüne de vergi adı altında kucak dolusu para öderken vatandaşın beklentisi, bahse konu devletinin kendisini, sevdiklerini, malını, mülkünü vs. koruması ve bazı sosyal getiriler sağlamasıdır.
  
  müşteri kendisini bankaya teslim eder. arzu ederse tefeciden borç alabilecektir oysa. tefeci nerden baksan tacirdir. sahibi olduğu parayı satmaktadır. banka gibi sistemin yarattığı fiktif bir parayı satarak kar elde etmemektedir. ama müşteri bilir ki olur da tefeciye borcunu ödeyemezse başına gelebileceklerden asla emin olamaz. hatta tefecinin başlangıçta anlaştıkları faize sadık kalacağından ya da borcunu vadesinden önce istemeyeceğinden ve almak için zor kullanmayacağından da emin olamaz. işte bu belirsizlikler müşteriyi bankaya mecbur eder, faiz de ödetir, komisyon da, dosya masrafı da...