sened-i ittifak

• hukukçuların heveslerini kursaklarında bırakan, başta heyecanlandırıp nihayetinde hayal kırıklığına uğratan belge. bir magna carta olsaymış türkiye daha erken demokratikleşebilirmiş.
  
  üçüncü selim'in ve hatta selim'den önce saltanat eden son padişahların başına gelenler ikinci mahmut'u frenlemiş, özünde gayet otoriter biri olan mahmut'u ayanlarla uzlaşmaya itmiştir. fakat olaylar gelişmemiş, belge fikir babasının^* ölümüyle (hazırlandıktan beş hafta sonra) rafa kalkmıştır. hakkında farklı görüşler mevcuttur... sened-i ittifak, merkezin ayanların icabına daha sonra bakmak üzere giriştiği bir zaman kazanma çabası mıdır? yoksa ayanların dayatması mı? (magna carta gibi... çünkü kağıthane'ye ordusuyla gelen ayanlar da olmuştur. ancak bunu ayanların merkeze karşı aldığı bir tedbir, bir "sikmeseler bari" görünmez bakınızı olarak düşünmek akla daha yatkındır. yani amacı magna carta'da olduğu gibi "baskı"dan çok "korunma"dır ayanların. zira magna carta'nın aksine, merkezin "davetiyle" yapılmıştır sened-i ittifak. yeterince temsil de edilememiştir zaten ayanlar. her iki tarafın da kafası karışık, her iki taraf da kuşkuludur bu belgeyle ilgili. her ne kadar altında tuğrası olsa da kendine yeminle bağlamaz mesela sened-i ittifak'ı sultan mahmut.) üçüncü görüş ise bunun bir uzlaşma olduğudur. (üç ihtimali birden kabul eden yazarlar da vardır.) ayanların ağzından çıkma bir dille yazılmıştır. kanun, kanunname veya adalet fermanı dili yoktur. öte yandan osmanlı'da kanun yapma yetkisini haiz bir kurul tarafından hazırlanmamıştır. (osmanlı'da yasa yapma şekli bellidir.^*) halkın kazanımları söz konusudur ancak bunlar oldukça sınırlıdır. sened-i ittifak'ta amaç halk değil, merkezin kendini sağlama almasıdır. sonuç olarak uygulanamamış dahi olsa osmanlı padişahının yetkileri sened-i ittifak'la ilk kez sınırlanmış mıdır? evet. önemli olan budur. (bkz: nüve)
  
  (bkz: habeas corpus)