idiot

• hayatimi altust eden aglaya ivanovna yepançin karakterine sahip, bana gore dostoyevski'nin suc ve ceza'dan sonraki en iyi kitabi..
  
  bir ask romanidir budala herseyden once.. oyle asklar vardir ki icerisinde, hangisi daha guclu, hangisi gercek ask bilmek nerdeyse imkansizdir..
  
  miskin aslinda tam anlamiyla durustluk timsalidir, icinde ne varsa hepsini disari yansitir, yalan soyleyemez, dalavere yapamaz, kimseyi aldatamaz ve iste bu derece durustluk onu budala yapar.. dostoyevski mumkun dunyalarin en iyisinde mutlak durustlugun budalalik oldugunu gosterir bize.. ve prens mişkin'in seruvenleri bize ideal insanin neden hep loser olacagini aciklar..
  
  prens miskinin gozlemleri ile birlikte insan psikolojisini anlariz.. duzenbazindan, fahisesine, katilinden, hastasina (terentyev); kardeslikten, ebeveyne; komsuluktan, avamliktan, asilzadelige butun bir toplum ele alinir romanda.. bu durum dostoyevski'deki balzac etkisini de gosterir ki bir diger etki nastasya filipovna karakterinde gorulur.. nastasya bir balzac kadinidir (bkz: aglaya ivanovna yepançin/#21171278) ve olgunlugu, guzelligi, kotulukler icerisinde ruhun temiz kalma cabalarini simgeler..
  
  dostoyevski, diger romanlarinda oldugu gibi bu romanda da kendi hayatindan bir cok kesit anlatir, belki de en cok etkileneni budaladir.. sara hastasidir ve prens miskin'de bu nobetleri goruruz, olume mahkum edilmis ve son anda kurtulmustur, dunyaya son bakislarini anlatir; babasiyla sorunlari vardir rogojin'in oykusunde buluruz benzerligi, avrupa seyahatleri, asklari vs vs..
  
  budala'daki mişkin karakteri, karamavoz kardeslerin alyosa'sinin onculudur.. romandaki en ilginc karakterlerden biri de ippolit terentyevdir.. bir cok kisi romandaki ask'in sonucunun meraki icinde, terentyev'in oldugu kisimlari sıkıcı bulabilir belki, ama dostoyevski'nin hep yaptigi tanri sorgulamalarinin en kritik yerlerinden biridir bu kisimlar..
  
  ask romanidir demistim entry basinda ama romandaki asklardan hangisi gercek ask hangisi daha guclu bir ask, her okuyucuya gore farklidir sanirim.. (bundan sonrasi spoiler icerebilir..)
  
  gazetelerde 3. sayfa cinayetlerine konu olan asklardan, rogojin'in hem kendini hem askini oldurecek kadar guclu olan karsiliksiz aski mi; nastasya'nin kendini ona layik gormedigi icin miskinden uzaklastirdigi sadakat, koruma dolu aski mi; miskin'in nastasya'ya duydugu merhamet mi gucludur?.. yoksa miskin'in aglaya'ya yada aglaya ivanovna'nin miskin'e olan kiskanclik dolu aski mi.. kavusamayinca ask olur derler ya yoksa hepsi birden mi..
  
  acaba hangisi secilmeli sevgi mi emek mi.. olesiye seven mi, olduresiye seven mi.. gizemleri, hirslari, kiskancliklari olan mi, ruhu dinginlesmis avuc ici kadar mutluluk pesinde olan mi.. miskin mi rogajin mi, nastasya mi aglaya mi.. nden hicbiri mutlu olamiyor sonunda.. hem mutluluk nedir.. ''o değilde doyumsuzluk mu tatminsizlik mi kölelik mi ?? garip duygular içindeyim yine ben...ölüp gidecez.yaşarken sanki çok action vardıda gözümüz arkada kalacak''
  
  kitabi bitirdiginizde ofke ile tam bir budala dersiniz.. aglaya ivanovna yepançin oyle demis en azindan.. öyle işte.