polybios

• roma'nın ilk, cumhuriyet döneminin önemli siyasal düşünürüdür. yunanistan'ın megalopolis kentinde doğmasına rağmen, savaş tutsağı olarak geldiği roma'ya hayran kalmış; bilgisi ve kişiliğiyle kısa zamanda takdir toplayarak tutsaktan çok konuk muamelesi görmüştür. toplumun ve devletin oluşumunun doğal olduğunu savunarak aristotelesten, siyasal düşüncesini "yönetimlerin dolaşımı" ilkesine göre şekillendirerek platondan etkilendiğini belli eder. temel amacı, hayranlık duyduğu roma'yı meşru bir temele oturtmaktır. bunun için "karma anayasa" fikrini ortaya atar. polybios -zamanında platon'un da iddia ettiği gibi- yeryüzündeki yönetim biçiminlerinin hepsinin kusurlu ve yok olmaya mahkum olduğunu söyler. bu kaçınılmaz sonu en azından geciktirebilmek için iyi yönetim biçimlerinin (polybius'a göre bunlar; monarşi, aristokrasi ve demokrasidir) derlenmesiyle oluşturulacak bir karma anayasaya ihtiyaç vardır. karma anayasa'ya o dönemde verilebilecek tek örnek ise roma anayasası'dır. devletleri anayasalarına göre değerlendiren polybios için roma'nın başarısının sırrı anayasasındadır. bununla birlikte bir aristokrasi sempatizanı olan polybios siyaset alanında roma'yı meşrulaştırdığı kadar, toplumsal alanda da aristokrasiyi meşrulaştırmaya çalışmıştır. polybios'a göre roma'yı kartaca'dan üstün kılan unsurlardan biri; alınacak kararları tüm halkının tartıştığı kartaca'nın aksine, roma'da bu tartışmaların sadece bilgeler tarafından yapılmasıdır. ayrıca roma siyasal sisteminin demokrasi tarafından bozulma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirten ve bundan endişe duyan polybios, aristokratların gerekirse halka bazı ödünler vererek sistemin sürekliliğini sağlamaya gayret etmeleri gerektiğini belirtmiştir. polybios'un siyasal analizlerinde belli eksikler de vardır. öncelikle siyasal organların üstünde durmayarak derin bir analiz yapmaktan kaçınmış, daha çok roma düzenini idealize etme kaygısı gütmüştür. daha da önemlisi, toplumsal dinamiklerden hiç bahsetmemiş olmasıdır. teoride konsüllerle ve halkla paylaşıyor gibi görünse bile, pratikte iktidarı tek başına elinde tutan aristokrat sınıfın bu üstünlüğüyle karma anayasa fikrinin çelişebilecek olması, polybios'un sosyal sınıfların dengesine hiç değinmeden geçmesine neden olmuş olabilir. tahlillerindeki eksikliklere rağmen, platon'un ve aristoteles'in düşüncelerini bazı değişiklikler ve eklemelerle roma'ya uyarlayan polybios, soyut düşüncelere pek de önem verilmeyen bu devlette adından söz ettiren düşünürlerden biri olmuştur.