patrona halil isyanı

• mustafa islamoglunun islami hareketler ve kiyamlar tarihi adli kitabinda oncesi sonrasi sebep ve sonuc iliskileriyle cok guzel analiz edilmis, eski bir yeniceri ve donanma subayi patrona halilin ismiyle anilan sedengectiler kiyami olarak da bilinen bir isyandir.. detaylar icin ismi zikredilen kitap siddetle tavsiye edilmekle beraner yazarin konuya bakis acisindan bahsedecek olursak:
  
  18. yy baslarinda osmanli imparatorlugundaki catlaklar iyice gunyuzune cikmaya baslamistir ve yonetim halktan iyice uzaklasmaktadir. bilhassa fransadan ithal edilen lux anlayis saray cevresini etkisi altina alir ve buyuk miktarda para bilhassa lale devrinden saray ve etrafinin eglence alemleri icin harcanmaya baslanir. bu harcamalar daha cok estetik mimari sanat eserleri ve sanatcilara, sairlere ve eglencelere odenen paralardan olusmaktadir. bilhassa sadrazam ibrahim pasa, padisahi etkisi altina alir ve saray tamamen halkin sorunlarindan uzaklasip kendisini eglenceye vurur. bunun sebeplerinden biri de devletin batida aldigi yenilgiler ve fetih politikasinin terkedilmesiyle ekonominin dusmesidir. halkin sesini kismak ve dikkatini dagitmak icin irana sefer duzenlenir fakat oradan da istenilen sonuc elde edilemez. sonunda halk icindeki birkac duyarli vatandas isyan bayragini acar ve halktan ilk basta buyuk destek gorur. isyan uzadikca halkin heyecani duser, fakat saray yine de isyani bastiramaz ve ibrahim pasa ve birkac kisinin kellesi gider. patrona halilin isyani baslatma nedeni yalnizca sosyal degil ayni zamanda dinidir de. saray eglencelerinde ickinin su gibi akmasi ve sarkici kadinlarla ve sairlerle duzenlenen geceler o zamanki halki rahatsiz etmeye baslamistir.(su anla kiyaslamayalim 1700lerden bahsediyorum) hatta bir saray katibi, ramazan ayinin gelmesiyle eglencelerinin nasil sekteye ugradigindan uzuntuyle bahseder. o zamanin siir ve edebiyati da bu devri anlatir niteliktedir, nitekim nedimin siirlerinin okunmasi yeterlidir.
  
  isyan sonunda lale devrinde yapilan saraylar yiktirilir. bunu one surerek bazi kimseler patrona halil ve erkanini sanat dusmani gericiler olarak isimlendirse de, o donemki kutuphanelere hicbir zarar gelmemesi duruma farkli yorum getirmemize neden olmaktadir. patrona halil ve isyancilar icin lale devrinde yapilan saraylar halkin sirtindan gecinmenin ve somurunun simgesidir ki bu yuzden onlar yikilmistir. sonunda patrona halil ve isyani destekleyen devrin ulemasi ve onde gelenleri sultanin hazirladigi bir komployla ortadan kaldirilirlar. devran donmeye devam eder.
  
  bu entryden (bence) alinmasi gereken en onemli ders ise tarihin derinliklerine ve detaylarina ve farkli yorumlarina daha dikkat etmemiz gerektigidir. (bkz: dersim isyani)