sıradanlık ilkesi

• gözlemlediğimiz şeyin o şeyle alakalı sıradanlığı belirlediği düşüncesidir. mesela hayatında ilk defa martı görmüş birisi kuşların genel olarak uçtuğunu düşünecektir. ona göre uçan kuş sıradandır çünkü gördüğü ilk kuş uçuyordur.
  
  ancak burada bir yanılgı da ortaya çıkıyor. şüphesiz ki uçamayan kuşlar da var. tavuk veya penguen görene kadar kuşları uçuyor zannedecektir.
  
  örneğin astronomlar güneş'i ilk başlarda "sarı cüce yıldız" olarak kategorize etti çünkü uzayda görebildikleri diğer her yıldızın güneş'ten büyük olduğunu gözlemlemişlerdi. halbuki o yıldızları zaten büyük oldukları için görebiliyorlardı, göremedikleri yıldızların skalası daha fazlaydı ve bu yıldızların çoğu güneş'ten küçüktü. o yüzden güneş ortalama bir yıldızdan daha büyük osla da adı sarı cüce olarak kaldı.
  
  bu hata tarih biliminde özellikle çok yapılıyor. mesela arkeoloğun bulduğu tablette "develerimizi sümer'de suya götürdük" yazıyor diyelim. tarihçi bu tablete bakıp diyor ki ha demek ki sümer'de develer yaygın olarak kullanılmış. halbuki belki de herkesin at çiftliği vardı ama bir tane marjinal deve yetiştirmeye karar verdi de onun tabletini buldu? veya çömlek görüyor diyor ki bu uygarlık iyi çömlek yaparmış. ama henüz metal işçiliğini görmediği için böyle demiş.
  
  burada sıradanlık ilkesi artık sıradanlık yanılgısına dönüşüyor.