cemiyet-i ilmiye-i osmaniye

• 1861 yılında, petersburg ateşeliği yapmış olan halil bey'in kurduğu bir dernek. işin başında aslında münif paşa'nın olduğu bu cemiyet mecmua-yı fünun isimli bir dergi çıkarıyor. cemiyetin nizamnamesinde iki konuya asla temas edilmeyeceği yazıyor: biri politika, diğeri din.
  
  derginin 2. sayısı abdülaziz'e sunuluyor. padişah dergiyi çok beğeniyor ve cemiyete eminönü'nde yeni camiinin arkasındaki taş mektep binasını tahsisi ediyor. burada kısa zamanda okuma odaları ve kütüphane kuruluyor. o dönem için çok önemli kitaplar ve dergiler getirtiliyor.
  
  cemiyet 1870 yılında münif paşa'nın berlin sefirliğine tayin edilmesiyle dağılıyor. bu cemiyetten 48 sayı çıkan mecmua-yı fünun dergisi kalıyor.
  (bkz: mecmua-yı fünun)