david buss

• 1954 doğumlu prof. halen the university of texas at austin'de the individual differences and evolutionary psychology programının başında. the dangerous passion: why jealousy is necessary as love and sex (2000), evolutionary psychology : the new science of the mind (1999), the murderer next door : why the mind is designed to kill (2005) gibi kışkırtıcı isimler taşıyan kitapları var.
  en dikkat çekeni ise, manitacılığın kitabı da diyebileceğimiz, the evolution of desire : strategies of human mating (2003).
  
  bu tanımdan sonra kendisinin pek önemli bulduğum, çalışmaları hakkında fikir verebileceğini umduğum bir makalesini anayım:
  david m. buss, "human nature and culture: an evolutionary psychological perspective", journal of personality 69:6, december 2001, pp. 955-978.
  
  bu makalede der ki, iki populasyon arasındaki farkı betimlemek, o farkı açıklamakla aynı şey değildir. bütün farkılılıkları (evliliklerin istikrarı, barışçı olma savaşçı olma gibi örnekler) "kültürel farklılık" diye etiketlendirebiliriz, hatta çıkıp bu farklılıkları kültürün açıkladığını iddia edebiliriz. ama betimlemekle, açıklamayı karıştırmayalım. betimlemeler ne kadar açık ve net olursa olsun, yeterli değildir; insan doğasının özel mekanizmalarını göz ardı etmeyelim. kültür tek başına bağımsız bir ajan değildir, kültürel öğeler denilen her şey, süreçlerden geçmiş, filtrelenmiş, seçilmiştir (bir kısmı da reddedilmiştir). bu seçme-reddetme süreçlerine bakalım. nedensel açıklama olarak, evrimsel insan psikolojisinden bağımsız "kültür miti"ni gelin terk edelim. bir yüzyıl boyunca kültürel farklılıkların üstünde durduk, evrimsel bir perspektif edinirsek belki benzerlikler, aynılıklar buluruz. ki hiç de fena olmaz.
  
  demem o ki önemli bir adamdır. ancak iddiaları savunmaya kalkmak tepki çekebilir. "surplus of women" der mesela, anarsınız, kafanıza terlik yemediğiniz kalır.