ilginç etimolojik bağlantılar

• dünya tarihinin en önemli keşiflerinden olan aşının ( vaccine ) kelime kökeni , latince inek manasına gelen ''vacca" ya dayanır.
  
  sömürgecilik ve köle ticaretinin had safhada olduğu 18. yüzyılda afrika orijinli bir hastalık ( çiçek ) tüm dünyayı kasıp kavuruyordu. yüzyıllardır asya'da da bilinen bu hastalığa özellikle avrupa ve genç kıta amerika'da yeni rastlanmasından dolayı bu kıta halklarının bağışıklık hafızası zayıftı.
  
  bazı bölgelerde ise bu hastalığa karşı kullanılan ilkel yöntemler bilinmiyor değildi. çocuğu bu elim hastalığa yakalanan leydi montagu , osmanlı haremlerinde kadınların ciltlerini ve güzelliklerini muhtemel çiçek yaralarından koruduğu söylenen , aynı zamanda hamamlarda kullanılan , antik çin'den öğrenilen ve "variolizasyon " denen bir yöntemi duymuştu. deride açılan küçük bir kesiğe hastalıklı bireyden alınan irin sokuluyordu. leydi bunu hemen oğlu üzerinde denedi ve britanya soyluları üzerinde denenmesi için prenses caroline'yi ikna etti. yine de yüzdelik olarak başarıya ulaşan bir yöntem değildi. ölüm oranları hala çok yüksekti.
  
  aynı şekilde bu hastalığı yüzyıllar öncedir bilen afrika kabileleri de geleneksel olarak çocuklarını benzer bir yöntemle aşılıyorlardı. çiçek hastası birinden alınan yara kabuğu toz haline getirilip burundan üfleniyor , ya da kollarda açılan derin kesiklerdeki damarlardan zerk ediliyordu.
  
  fakat hiçbir yöntem bilimsel bir temele dayandırılamıyor ve kesin bir sonuç vermiyordu.
  
  britanya'da çocuk ölümlerinin yüzde yirmilere vardığı bir dönemde genç yaştan itibaren botaniğe meraklı olan edward jenner de çocukluğunda bu hastalığı geçirmişti. doktorluğa merak salan bu meraklı genç londra'da dönemin en büyük cerrahlarından olan john hunter'ın favorisi oldu ve kaptan cook'un avustralya'ya yaptığı sefere davet edildi . fakat o kırsallarda doktorluk yapıp sakin bir hayatı tercih etti. köylerde çiçek hastalığı ile de sıklıkla karşılaşıyordu. bu köylerden birinde anlatagelen bir söylenti çalındı kulağına , babaları sütçülük yapan çocuklar sığır çiçek hastalığı denen çiçek hastalığının büyükbaşlarda görülen bir versiyonuna yakalanıyorlardı ve bu hafif hastalığı bir kez kaptılar mı ağır olan çiçek hastalığına hayat boyu yakalanmadıkları söylenirdi. hatta sütçü kızların güzelliğini anlatan eski şarkı ve şiir geleneklerinin derilerinin çiçek hastalığı ile bozulmadığı bile iddia ediliyordu.
  
  bunun üzerine çiftçi çocuklarından aldığı uçuk örneklerini işçi çocukları üzerinde deneyen jenner , yıllar boyunca gözlemlediği bu durumu deneye çevirdi. deneyinin yüksek başarıya ulaşan sonuçlarını bilimsel tartışma kulüplerinde sunduğu kitapçıkla belgeledi ve kısa sürede tüm avrupa'da yaygınlaştı. bu , yaygın bir hastalıkla ilgili yapılan ilk kitlesel ve bilimsel çalışmaydı. ve çaresi sığırlardaki aynı tür ama hafif mikroptan bulunduğu için aşı(vaccine) kelimesi inek'ten (vacca) türeyegeldi.
  
  kaynak : andrew marr , büyük dünya tarihi