şehname

• iranlıların müslüman olmadan önceki bin yıllık tarihini anlatan manzum iran destanı. ünlü şair firdevsi tarafından yazıya geçirilmiş olup büyük bir ihtimalle 999 yılında tamamlanmıştır. mesnevi nazım biçiminde ve aruzun faulün faulün faulün faul vezniyle yazılmış olan şehname 60.000 beyit tutarındadır. eser dogunun en tanınmış epopelerinden biridir.
  
  konu, avestadaki bazı kahramanların yiğitliklerini anlatan neşt(ilahi)lerle başlar. eserde tarih menkibe ile karışık olarak verilir.
  
  firdevsi, dakiki nin yazmaya basladıgı 1000 beyiti askın iran destanından faydalanmış ve bu eseri çok parlak bir şekilde yeniden yaratmıştır. sehnamenin diger bir kaynagı ise hudayinamedir. bunların yanı sıra firdevsi küçük kitaplar halinde bulunan değişik hikayeleri de dikkatle incelemiştir.
  
  şehname ilk menkıbevi hükümdar olan keyumers ten baslayarak 3. yezdcird e kadar elli hükümdarın hayat ve savaslarını anlatır.
  
  sehname konu edindigi olayları masal ile tarih arasında bir üslup içinde verir. kahramanların karakterleri, hayat toplum ve olayları düşünüş ve anlayışlarındaki basitlik ve birlik, iran ın her şeyini yeryüzündeki her şeyden üstün tutan milli ruh ile hareket edilmesi yönlerinden tam bir epope özelligi gösterir. eserde kronolojik bir sıra ile her padişaha bir bölüm ayrılmıştır.
  
  sehname iran ve türk edebiyatını çok etkilemiştir. sehname nin daha yazıldıgı andan itibaren söhrete ulaşması ve rağbet görmesi bu yolda yeni eserler yazılmasına yol açmıştır.
  
  şehname doğu ve batı kütüphanelerinde sayısız yazmaları, başra iran olmak üzere birçok ülkede yapılmış baskıları, seçmeleri ve ilmi tenkit ve araştırmaları ile bütün dünyanın dikkatini çekmiş, ölümsüz klasiklerden biri olarak yüzyıllar boyu önemini korumuştur ve hala korumaktadır.