vatan ve hürriyet cemiyeti

• mustafa kemal'in 1906'da gizlice selanik'e gelerek bir hücresini kurduğu cemiyet. bu hücre m.k şam'a döner dönmez etkinliğini yitirmiş; önce önde gelenleri arasında talat, m.ş. bleda, i. canbulat gibi isimlerin bulunduğu osmanlı hürriyet cemiyetine, 1907'de de ittihat ve terakki'ye dahil olmuştur.
  ki bunların m.kemal'in 1907'de 3.orduya tayini ile alakası yoktur. döndüğünde hücresinin yerinde yeller estiğini gören m.kemal, çareyi 1908 başında ittihat ve terakki'ye katılmakta bulmuştur.