osmanlı hürriyet cemiyeti

• işaretleri sağ ellerini kalplerinin üstüne götürüp, işaret ve baş parmakla hilal yapmak. talat bey kurmuş. sonradan adı terakki ve ittihat oluyor, daha sonra da ittihat ve terakki cemiyeti'yle birleşiyor.
  
  kazım karabekir manastır kolunun önde gelenlerinden, beraber zabitlik yaptıkları enver paşa üye yapıyor onu bu cemiyete.
  
  genel olarak bazı üyelerini zikretmek de gerek.ali fuat cebesoy var aralarında mesela. selanik'te de mustafa kemal'i -evet evet atatürk- fethi okyar üye yapmış.
  
  kuruluşuysa şöyle; talat bey ve 70 kişi, kazım karabekir bu kişilerden hürriyet aşkıyla yanan diye bahsediyor, rahat hareket edebilmek için mason locasına giriyorlar. abdülhamit devri malum.sonra talat bey ayrılmanın zamanı geldi, farklı bir cemiyet kuralım diyor ve toplantı ayarlıyor. 70 kişiden sadece 10 kişi katılıyor toplantıya ve osmanlı hürriyet cemiyeti bu 10 kişiyle kuruluyor.
• parolasi muin’dir.
• osmanlı devleti’nin birçok bölgesinde ittihat ve terakki cemiyeti ile direkt ilişkili olmayan ama bu cemiyetin ideallerini düstur edinen birçok örgüt kurulmuştu. örneğin suriye’deki rodoslu süleyman’ın medeniyet-i islamiye cemiyeti, hicaz’daki eşref sencer’in arap ihtilal cemiyeti ya da ahmet bedevi’nin kuleli askeri lisesi’ndeki ihtilalci askerler cemiyeti bunlara örnek gösterilebilir. bu cemiyetlerin en çok etkili olacak olanı ise; makedonya’daki üçüncü ordu subaylarından olan bursalı tahir naki, edip servet, kazım nami, ömer naci, ismail canbolat ve hakkı baha tarafından 1906’da selanik’te kurulan osmanlı hürriyet cemiyeti idi. üçüncü ordu’da kurmay subay olarak görev yapan ve osmanlı hürriyet cemiyeti’nin en etkili isimlerinden olacak olan binbaşı enver ise, üçüncü ordu’daki subayların cemiyete ilgi göstermesini sağladığı gibi, edirne’deki ikinci ordu subaylarından da bu cemiyete katılımlar sağlayarak osmanlı hürriyet cemiyeti’ni oldukça etkin bir hale getirmiştir.
  
  4 şubat 1902’de, daha osmanlı hürriyet cemiyeti’nin ittihat ve terakki’ye dahil olmadığı bir dönemde, paris’te bütün jön türklerin çağırıldığı bir kongre toplanmıştı. bu kongrede cemiyetin amacını ıı. abdülhamit’in devrilmesi ve meşrutiyetin ilan edilmesi ile sınırlayan ahmet rıza ile prens sabahattin arasında bir ayrılık meydana geldi. çünkü prens sabahattin, gerçekleştirilecek reformları ermenilerle birlikte ve dahi yabancı müdahalesi ile yapmak istiyor, ayrıca sultanın idaresine karşı şiddet kullanılması gerektiğini savunuyordu. nihayetinde ittihat ve terakki cemiyeti ikiye bölündü: milliyetçi ahmet rıza ve liberal prens sabahattin. işte osmanlı hürriyet cemiyeti, bu iki taraftan ahmet rıza tarafını tercih etmiş ve bu gruba katılmıştır. ve bu katılımdan sonra cemiyetin hakimiyeti selanik’teki asker grubunun eline geçmiştir. böylece cemiyet, subayların etkisiyle kısa zamanda militarize olmuş ve milliyetçi bir hal almıştır.
  (fatih serkan azizata, osmanlı’dan cumhuriyet’e milli egemenlik, s. 207-208).