entartete kunst

• "sanat bolşevizmi artık sona eriyor...
  bugün sizlere kesin ve geriye dönüşü olmayan kararımı açıklamak istiyorum. politik kargaşa nasıl giderildi ise, alman sanatındaki yozlaşma aynı şekilde önlenecektir."
  
  adolf hitler (alman sanat evi açılış konuşması'ndan: münih, 1937)
  
  bir politik ideolojinin sanat üzerindeki en acımasız etkinliğini sanırım ki en fazla hitler döneminde açılan "entartete kunst" (dejenere olmuş sanat) sergisi gözler önüne seriyor. sanatsal özgürlüğün ideolojinin acımasızca saldırısına uğrayışını, sanatın alay edilerek aşağılanışını, sanatçıya açıkça saldırıyı, meydan okumayı simgeliyor "entartete kunst". bu ideolojik saldırganlık nereden kaynaklandı ve sonunda neler kaybedildi?... bu soruyu yanıtlayabilmek için hitler dönemindeki siyasal ve sosyokültürel olguları kısaca gözden geçirmek gerekiyor.
  
  - 1927'de rosenberg "alman kültürü için savaş birliği"ni kurdu. "entartete kunst" ve "entartete musik" (dejenere olmuş müzik) broşürleri halka dağıtılmaya başlandı. "müzikal bolşevizm" sloganı altında dejenere olmuş besteciler seçiliyordu. stravinsky, berg, hindemith, schönberg, hugo hirsch, victor hollaender, rudolf nelson ve diğerleri... caz müziğine "entartete musik" damgası vurulurken, bazı operalar "müzikal bolşevik" adı altında eleştiriliyor ve yasaklanıyordu. stephan zweig'ın yazmış olduğu "schweigsame frau" (suskun kadın) adlı opera tekstini bestelediği gerekçesi ile ünlü besteci richard strauss berlin operası’ndan uzaklaştırılıyordu, çünkü stephan zweig musevi idi. - 1929'dan beri avangard sanata karşı bazı küçük lokal gruplar "germen kültürü'ne karşı suç" sloganı altında birleşerek avangard sanatı eleştiriyorlardı.
  
  ressam ve sanat yazarı wolfgang willrich'in "sanat abidesini temizle" adlı broşürü ise o dönemde nazilere yalnızca "entartete kunst" fikrini vermekle kalmamış, alman milli sanatının belirleyici formunu sosyal arenada da duyurmuştu. görüldüğü gibi nasyonal sosyalistlere ilk uyarının sanatçılardan gelmesi oldukça şaşırtıcı...
  
  -12 mart 1933'de joseph goebbels "nasyonel aydınlatma ve propaganda" bakanlığı'na getirildi. baskı sonucu ünlü mimar gropius ve soyut sanatın öncü ressamlarından kandinsky ve klee almanya'yı terketti.
  
  "alman ruhuna aykırı" gerekçesi ile çok sayıda kitap yakılarak imha edilirken, öğretim üyeleri de sanat eğitim kurumlarından azledilmeye başlandı.