geceye bir mühendislik bilgisi bırak

• uçaklar uçarken havaya göre belli bir hızda hareket ederler. buna uçağın hızı denir. (bir de yere göre hız var, o da rüzgara göre uçak hızından fazla veya az olabilir). hava uçağın üzerinden akarken girintili çıkıntılı geometrik yapıdan dolayı uçağın farklı bölgelerindeki yüzeylerde farklı hızda akar. (lokal/yerel hızlar). (bernoulli prensibi ve süreklilik prensibi)
  
  mach sayısı, bir hızın ses hızının katı şeklinde ifade edilmesidir. örneğin mach 2 ile uçan bir uçak dendiğinde, uçağın uçtuğu ortamdaki ses hızının 2 katı hız ile uçtuğunu anlarız. mach sayısının 1'den büyük olduğu hıza sesüstü hız (supersonic speed/velocity) denir. mach sayısı 1'den küçükse uçak sesaltı hızda (subsonic speed/velocity) uçuyor demektir.
  
  ses hızını geçmek zor iştir. çok enerji ister. çünkü ses hızı civarındaki hızlarda uçak yüzeylerinde kritik noktalarda şok dalgaları oluşur. bunlar uçağın hava direncini arttırdığı gibi kararsız hava akışına ve uçağın kontrol edilememesine neden olur.
  
  kritik mach sayısı uçak üzerindeki yerel hızlardan en az birinin ses hızına ulaştığı uçak mach sayısıdır.
  
  uçak kritik mach sayısına ulaştığında oluşan şok dalgaları, uçak mach sayısı 1'in üzerinde (geometriye bağlı olarak değişen bir değerin üzerinde mesela 1,2 gibi) kararlı bir duruma gelir veya yok olur. kritik mach sayısı ile bu kararlı hal mach sayısı arasındaki hızlara geçiş bölgesi (transonik hız bölgesi) denir.
  
  süpersonik uçaklar transonik bölgede çok kalmadan uçurulur. zira kararsız akıştan dolayı oluşan titreşimler yapıya zarar verir, artan hava direnci çok yakıt tükettirir.
  
  uçak ses hızını geçerken (transonik bölgeyi aşarken) oluşan şok dalgalarından dolayı bir patlama sesi duyulur. buna sonik patlama denir. yerleşim yerlerine çok yakın yapılırsa binaların camlarını kırabilir. bir temmuz ortasında yaşamışlığınız vardır bunu.
  
  hap gibi aerodinamik kavramlar... devam ederiz ileride.