william tecumseh sherman

• "asilerin eski mevzilerinin ötesindeki tepeye ulaştığımızda dönüp geriye baktık. atlanta harabeye dönmüştü. şehirden kara dumanlar yükseliyordu. atlarımıza atlayıp doğunun yolunu tuttuk. atlanta ağaçların arkasında kayboldu. geçmişin sayfalarına karıştı."
  
  ordunun, yaz kış tarlalarda yetişen ne varsa onlarla idare edebileceğine dair sayısız delil vardı. sherman'ın ordusu adeta yürüyen bir şehirdi. mısırları kendileri öğütüyor, etlerini kesiyorlardı. sherman seferde mühimmat sıkıntısı çıkmamasından memnun yola devam ediyordu. aslında seferdeyken barış zamanından daha iyi beslenmişlerdi. patates ve domuz eti kıymetliydi. yemek boldu. "belki planladığım en keyifli gezi. askerlik hayatımda gördüğüm her şeyden üstün ve daha fazlasını vaat ediyor."
  
  "keyifli bir seferdi. yiyemediğimiz her şeyi yok ettik, zencilerini çaldık, pamuklarını ve içkilerini yaktık, pekmezlerini döktük, demir yollarını yakıp yıktık, ortalığı cehenneme çevirdik."
  
  sherman'ın adamları demiryollarını yok etti. rayları ısıtıp tamiri olmayacak şekilde büküyorlardı. bu onların imzasıydı: sherman'ın papyonu. adamlarına evleri yağmalamalarını yasaklamış, ama bu emre ne askerleri ne de kendisi uymuştu. "askeri düzeni bozmadan bir domuzu öldürüp derisini yüzebilecek bir ordum var."
  
  "sherman'ın geçtiği yerde canlı bir şey bulamazsınız derler. sadece telgraf direkleri gibi saldırısının haberini taşıyan dumanlar."
  -mary chesnut
  
  "tarihte güneyin kadınlarının köklü ve buruk husumetinin bir benzeri olduğunu sanmam. onları görüp de nefretlerinin şiddetini hissetmeyen yoktur."
  
  "yanan evlerin göz alabildiğine her yeri kaplayan alevleri gökleri aydınlatıyor. verandada durup beş altı kilometre uzaktan yankeelerin geldiğini görebiliyordum. yolda sırayla hangi arkadaşımın evlerine ulaştıklarını seçebiliyordum."
  
  "askerler kölelerin kulübelerini ve malikaneleri istila ediyor, gömülü mücevherleri bulmak ümidiyle çiçek tarhlarını deşiyorlar, önlerine çıkan her şeyi yakıyorlardı. tütsülediğim yüzlerce kilo et gitti. 18 tane besili hindim, horozlarım, tavuklarım, ördeğim, domuzlarım bahçemde birer asi gibi vuruldu."
  
  sherman ve ordusu, 720 km'lik düşman toprağını geçip 100 milyon dolarlık hasar vermişti. güney hiç bir zaman unutmayacaktı.
  
  "baylar, savaşı benimkilerden daha acı kelimelerle tarif edemezsiniz. güneylilerin kalplerini değiştiremeyiz ama savaşı öyle korkunç bir hale getiririz ki, bıkarlar. böylece nesiller geçene dek savaşı bir daha düşünmezler."
  -william tecumseh sherman
  
  "sherman'ın ordusunun salkehatchie bataklığından geçtiğini, kendi yollarını yapıp günde 10 km gittiklerini duyunca kararımı verdim; julius sezar'dan beri böyle bir ordu görülmemişti."
  -konfederasyon generali joseph eggle johnston