aşkınlık

• felsefi bir terim olarak türkçe'ye 'aşkınlık' diye çevrilmiş olan sözcüğün ingilizcesi transcendencetır. dış dünya ve içerdiği çeşitlilik, bilişsel öznenin zihninde bu çeşitliliğe karşılık gelen fikirlerce temsil edilmekte; ama bu fikirlerden (idelerden) yola çıkarak dış dünyaya nasıl olup da varlık atfedebildiğimiz bir sorun haline gelmektedir. bilme biçimlerimden yola çıkıp bu bilme biçimlerine malzeme teşkil eden entitelerin varoldukları sonucuna nasıl varıyorum? zihin nasıl oluyor da kendi içeriklerini aşıp kendisi ile türdeş olmayan şeyler hakkında yargı verebiliyor? bu probleme felsefede aşkınlık problemi adı verilmektedir.
  aşkınlık kavramından türeyen aşkınsallık (bkz: transcendentality) kavramı ise deneyimi önceleyen^* ve onu dışarıdan biçimlendiren bir yapılanmanın konumuna ve bilgisine gönderme yapmaktadır. bu yapılanma kant'ta arı ustur; arı usun neliğine dair verilen her bilgi aşkınsal bir bilgi olarak değerlendirilmelidir.