chapterhouse dune

• --- spoiler ---
  
  dikkat!!!
  --- spoiler ---
  
  aziz annelerin ve şerefli anaların kurguda en baskın olduğu, serinin son kitabı olan epik kurgu. bu kitapla birlikte şerefli anaların ne denli şerefsiz ve diplomasiden yoksun bir şarlatanlar topluluğu olduğunu görüyoruz. bu, birazda bene gesserit topluluğundan kopmanın yarattığı aşağılık psikolojisinin dışavurumu olarak okunabilir.
  
  rebecca ve hahamın diyalogları üzerinden ilerleyen bir israiliyan tarih itirafı da kitapta dikkati çeken bir noktadır. rebecca'nın eski yahudi ataları nezdinde geçmişe dönük günah çıkarmaları sırasında haham, ataların sorgulanmasını uygun bulmaz ve rebecca'yı sürekli uyarır. bu konuşmalardan yazarın kadim israil tarihine karşıt bir okuma yaptığı ve bunu karakterler aracılığı ile sunduğu varsayılabilir.
  
  bene gesseritler, soy üretimini takıntı haline getirmişlerdir. serinin başından sonuna kadar amaçları temelde aynıdır: seçilmiş ve ritüelist genleri bularak çiftleştirmek, bu yolla kendi arkalarını kollayacak bir kuisatz haderah doğdurtmak. kuisatz haderah diye tanımlanan kişi de "aynı anda birden fazla mekanda olabilen ve bu mekanlarda görü sahibi olan"dır. kuisatz haderah türü (her ne kadar dune'a özgü nitelikleri ve amaçları da olsa) bir yönüyle bize nietzsche 'nin "üstinsan" türünü anımsatıyor. böyle bir geni yaratmak, bene gesserit cadıları için hem bir koruyucu kalkan görevi görecek hem de pragmatik emellerine ulaşmak için yetkin bir sacayağı olacaktır. zaten bu mükemmel gene bir türlü ulaşamadıklarından aziz anneler, şerefli anneler'in tehdidine karşı ix lilerle zorunlu bir ittifak kurarlar.
  
  öte yandan şerefli analar ve bene gesserit popülasyonları için düşünsel bir bağlam da kurmak mümkündür: şerefli analar, eylemleri düşünüldüğünde totaliter bir yapıya sahiptirler. kaderciliği ön plana alırlar ve diplomasi kültürleri yoktur. bene gesseritler ise ilk kitaptaki baş anne gaius helen mohiam 'dan tutun da rahibeler meclisi nin aziz annelerine kadar bütünüyle bilinçli ve determinist anlayışa dayanırlar. kendi içlerinde demokrasiyi temel almışlar ve her durumda ortak yazgıya karşı savaş açmışlardır.
  
  serinin tamamlandığı sona etraflıca bakıldığında klişeleşmiş bir bitiş görülmüyor. bu durum, memnuniyet verici. daniel ve marty'nin konuşmalarını içeren son bölüm çok güzel olmuş ve öyle sanıyorum ki bu iki kişi, serinin yazarı ve eşinden başkası değil.
  
  dune serisi, ilk kitaptan son kitaba kadar epik bir atreides destanıdır. bu anatemin bağlayıcılığı dışında dune bize ekolojik bir çerçeve çizer: su, doğal çevre ve çöl imgeleri bu çerçevenin önemli sacayaklarıdır. bu seri klasik bir bilimkurgu olmanın ötesinde doğanın geleceğini önemseyen, kaynakların verimli kullanılmasına ilişkin alt metinler sunan bir yapıttır. bu yönüyle okunduğunda kurgudan alınacak dersler ve edinilecek hazlar daha nitelikli olacaktır.