folat

• folat ve folik asit, b9 vitamininin farklı formlarıdır. ikisi arasında çok büyük bir fark olmasına karşın, isimleri çoğu zaman birlikte kullanılır. uzmanlar, folik asit takviyeleri yerine gıda yolu ile folat alınmasını öneriyor çünkü folik asit kimi zaman vücutta metabolize edilemiyor ve bu da çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor.
  
  folat ve folik asit birbirinden farklı maddelerdir. folat birçok bitkisel ve hayvansal gıdada doğal olarak bulunan bir vitamindir. folik asit ise folatın sentetik versiyonudur. vitamin takviye haplarında ve takviye edilmiş gıdalarda kullanılan sentetik, suda çözünür bir vitamindir. sentezlenen folik asit, yapısal olarak folattan farklıdır ve vücutta farklı biyolojik etkilere sahiptir.
  
  folat nedir?
  folat, gıdalarda doğal olarak bulunan bir b9 vitamini formudur. adı, yaprak anlamına gelen latince "folium" kelimesinden gelmektedir. bunun nedeni, yapraklı sebzeler folat için en iyi beslenme kaynakları arasındadır. folat kan dolaşımına girmeden önce, sindirim sisteminde biyolojik olarak aktif b9 5-mthf vitamini formuna dönüştürülür.
  
  vücut doğal olarak folat üretemediği için gıdalar yoluyla vücuda alınması gerekir. folat vücudun sağlıklı işleyişi için gereken birçok temel fonksiyonda önemli görevlere sahiptir. dna yapımına, dna onarımına ve kırmızı kan hücresi üretimine yardımcı olur.
  
  folik asit nedir?
  folik asit, pteroilmonoglutamik asit olarak da bilinen sentetik bir b9 vitamini formudur. takviyelerde ve işlenmiş gıda ürünlerinde kullanılır. folattan farklı olarak, tüketilen tüm folik asit, sindirim sisteminde aktif b9 vitamini - 5-mthf - formuna dönüştürülmez. bunun yerine, karaciğerde veya diğer dokularda dönüştürülmesi gerekir.
  
  bu süreç bazı insanlarda yavaş ve verimsizdir. folik asit takviyesi aldıktan sonra, vücudun bunu 5-mthf'ye dönüştürmesi zaman alır. günde 200-400 mcg gibi küçük bir doz bile bir sonraki takviye alınana kadar vücut tarafından tamamen metabolize edilemeyebilir. sonuç olarak, metabolize edilmemiş folik asit, kan dolaşımında, açlık durumunda dahi, tespit edilir hale gelir.
  
  uzmanlar bu nedenle, folik asit takviyeleri yerine gıda yolu ile folat alınmasını tavsiye etmektedir. çünkü metabolize olmamış yüksek seviyelerde folik asit, çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.
  
  folik asit zararlı mı?
  birçok klinik çalışmada, yüksek seviyede metabolize edilmemiş folik asit düzeyinin aşağıdaki hastalıklara neden olduğu ortaya çıkmıştır:
  
  kanser riski: yapılan birçok çalışmada metabolize edilmemiş yüksek seviyelerde folik asidin kanser riski ile ilişkili olduğu gözlenmiştir. (dartmouth medical school, haukeland university hospital, university of north carolina school of medicine)
  demans riski: yaşı ilerlemiş insanlarda yüksek folik asit seviyeleri b12 vitamini eksikliğini gizleyebilir. tedavi edilmeyen b12 vitamini eksikliği ise demans riskini artırabilir ve sinir fonksiyonuna zarar verebilir. (king's college denmark hill campus, tufts university)
  
  folat eksikliği semptomları neler?
  yorgunluk ve halsizlik
  saçlarda beyazlama
  ağızda yaralar oluşması
  dilde şişkinlik
  büyüme ve gelişim sorunları
  
  risk oluşturan etmenler hangileri?
  folat suda çözünür bir vitamin olduğu için yağ hücrelerinde depolanmaz. vücut ihtiyacı olandan fazlasını depolayamaz ve idrar ile birlikte dışarı atar. bu nedenle, her gün düzenli olarak folat içeren gıdalar tüketmek gerekir. folat eksikliğine neden olan etmenler şunlardır:
  
  sağlıksız beslenme
  yeterli miktarda taze meyve ve sebze tüketmemek folat eksikliğinin temel nedenidir. ayrıca, yiyecekleri uzun süreli pişirmek de kimi zaman vitaminleri yok edebilir. folat açısından zengin gıdalar tüketilmediğinde, vücuttaki folat seviyeleri birkaç hafta gibi kısa bir sürede düşer ve folat eksikliği görülür.
  
  hastalıklar
  gastrointestinal sistemde emilimi etkileyen hastalıklar folat eksikliğine neden olabilir. crohn hastalığı, çölyak hastalığı, belirli kanser türleri, diyaliz gerektiren böbrek hastalıkları bunlar arasında yer alır.
  
  genetik faktörler
  bazı insanlar, gıda yoluyla alınan folat veya takviye yoluyla alınan folik asidi kullanılabilir formdaki metilfolata doğru ve verimli bir şekilde dönüştürmekten alıkoyan bir genetik mutasyona sahiptir. bu durumda, folat eksikliği gözlenir.
  
  ilaçlar
  bazı ilaçların yan etkileri folat eksikliğine neden olabilir. fenitoin (dilantin), trimetoprimsülfametoksazol, metotreksat ve sulfasalazin bu ilaçlar arasında yer alır.
  
  aşırı alkol tüketimi
  alkol folat emilimini engeller. ayrıca idrar yoluyla daha çok folatın vücuttan atılmasına neden olur.
  
  en iyi folat kaynakları hangileri?
  taze meyve ve sebzeler, özellikle yeşil yapraklı sebzeler folat için en iyi gıda kaynaklarıdır. folat eksikliğini önlemek için sağlıklı bir yetişkinin günde en az 400 mcg folat alması önerilir.
  
  yeşil mercimek, kuşkonmaz, yumurta, ıspanak, pancar, brüksel lahanası, brokoli, avakado, barbunya ve keten tohumu iyi birer folat kaynaklarıdır.
  
  kaynak: 2n14.com