şark mektupları

• 1716 yılında istanbul’a atanan ingiliz elçisinin eşi olan lady montagu iki yıl istanbul’da yaşamıştır. osmanlı ülkesini ziyaretinde yaşadıklarını anlattığı mektupları en seçkin eserlerdendir. türk aile yapısı ve sosyal hayatına dair yazdığı toplam elli iki mektupta, osmanlıların xvııı. yüzyıl başlarındaki sosyal hayatı ile ilgili zengin ve renkli tasvirlere yer vermiştir. pek çok batılı seyyahın aksine türklere karşı ön yargılı olmaması, ona dengeli bir muhakeme kabiliyeti kazandırmıştır. montagu, seyyahların osmanlılar hakkında batılıları yanıltıp kendi hayallerindeki türk imajını anlattıklarını, gerçekte onların bahsettiği gibi bir türk dünyasının olmadığını belirtmiştir. mektuplarında türklerin davranışları ve hayvan sevgileri üzerinde de durmuştur. türk kadın kıyafetleri giymekten ve bunlarla gezmekten hoşlanan montagu’nun bu kıyafetlerle yaptırdığı pek çok yağlı boya tablosu bulunmaktadır. türk kadınlarının nezaket ve zarafetleri, takı ve kıyafetleri, evlenme ve düğün gibi birçok merasimleri yanında; emekleri ve günlük hayatlarının yer aldığı bu mektuplarda türk kadınları ile avrupa’daki benzerleri arasında kıyaslamalar da bulunmaktadır. kadınların serbest hareketlerinden, bağımsız tavırlarından bahsetmiş, osmanlıların kadınlara verdiği geniş
  hakları öven ifadelerle kendi ülkesindeki kadınların durumunu karşılaştırmıştır. montagu,doğu kadını etnografyası konusunda ilk çalışma yapanlardan biridir. mektuplar,avrupa’da önemli bir etki uyandırmıştır. avrupalı bilim insanları, politikacılar,diplomatlar, müzik, tıp, sanat ve sosyal tarihle ilgilenen pek çok kimse mektuplardan faydalanmıştır. 2008 yılında suna ve inan kıraç vakfı tarafından pera müzesinde “doğu’nun cazibesi” adlı sergide onun portresinin de bulunduğu bir yağlı boya tablosu sergilenmiştir.
  salim aydüz, “montagu, lady mary wortleys”, s.273-274;