georgi plehanov

• rus marksist düşünürü ve siyaset adamı. rusya'da marksizmin biçimlenmesinde öncü bir rol oynamış; sosyal demokrat işçi partisi' nin kurucu ve liderleri arasında yer almıştır.
  georgi valentinoviç plehanov 29 kasım 1856'da rusya'da , aristokratik kökenli orta halli bir ailenin oğlu olarak doğdu. babasının isteğine uyarak voronej’deki askerî liseye yazıldı. liseyi bitirdikten sonra 17 yaşında petersburg'a gitti; madencilik enstitüsüne yazıldı ve burada siyasetle ilgienmeye başladı. o donemde rusya’daki başlıca devrimci akım olan narodniklere katıldı. 1876 yılında siyasal eylemlerinden ötürü okuldan atıldı. aynı yıl, rus toplumsal tarihinin ilk büyük siyasal gösterisi olan petersburg kazan meydanındaki büyük miting örgütleyicilerinden ve hatiplerinden biri olarak rol oynadı. 1879‘da narodnikler arasında ortaya çıkan bölünmede bireysel
  teröre karşı tavır alan kara bölüşüm grubuna katıldı ve grubun önderlerinden biri olarak sivrildi. çarlık polisinin artan baskıları sonucunda ocak 1860'da isviçre’ye geçti ve 37 yıl boyunca batı avrupa'-nın çeşitli ülkelerinde bir siyasal mülteci hayatı sürdürdü.
  
  batı avrupa’ya geçtikten sonra sosyalist yazarları inceleme ftrsao bulan; genç plehanov işçi sınıfı hareketleriyle ilgilendi ve 1882 yılından itibaren marksizmi benimsedi. başta manifesfo olmak üzere marksist klasiklerden bazılarını rusçaya çevirdi. 1883 yılında ilk rus marksist grubu olarak tarihe geçen emeğin kurtuluşu hareketini kurdu.
  
  friedrich engels ite tanıştı ve dostluk kurdu.
  
  1895’te rusya’yı terkederek cenevre’ye gelen lenin, burada plehanov ile tanıştı, iki devrimci, özellikle narodniklere karşı mücadele ve br sosyal demokrat hareketin oluşmasında işbirliği yapmaya karar verdiler bu işbirliği ilk meyvesinı 1900’ de ıskra (kıvılcım) adlı derginin yaymlanmaya başlaması ile verecekti.
  
  parti programı ve tüzüğünü hazırlamakla görevlendirilen iskra yazı kurulunun bu çalışmaları sırasında lenin ile plehanov arasında özellikle 'proletarya diktatörlüğü' kavramı üzerinde ilk fikir ayrılığı ortaya çıktı. ancak, üç yıl boyunca ikili işbirliklerini büyük sorunlarla karşılaşmadan sürdürebildiler.
  
  rus sosyal demokrat partisi'nin 1903'teki ıkına kongresrıde paıtı, bolşevik ve menşeviklerden oluşan iki hizbe bölündüğünde plehanov. bolşevıklerden yana saf tutmuştu. kongre, iskra'nın yazı kurulunu lenin, plehanov ve menşeviklerin liderlerinden martov'dan oluşturdu. ancak martov. menşeviklerin çoğunlukta olduğu eski yazı kurulunun göreve devam etmesinde ısrar ettiği için ıskra çalışmalarına katılmadı. plehanov lenin’le birlikte altı sayı çıkardıktan sonra menşeviklerden yana tavır aldı ve eski yazı kurulunun göreve çağrılmasını sağladı. lenin’in ıskra’dan ayrılmasına yol açan bu olayla plehanov bolşeviklerden kopacak ve bir süre
  menşevik hareketin liderlerinden biri olarak rol oynamaya başladı.
  
  1907'yı izleyen baskı yıllarında ise plehanov ile bolşevıkler arasında yeni bir yakınlaşma meydana gelir, bu yakınlaşma parti içinde "tasfiyecilik" olarak nitelendirilen eğilime karşı çıkmada ve illegal mücadelenin gereklliiğini savunmada gözlenir. plehanov bu arada bir süre bolşeviklerin çıkardığı zviezda (yıldız) dergisine de yazılar yazacaktır. ne var ki bu işbirliği , savaş sorunu üzerindeki görüş ayrılıkları nedeniyle tekrar son buldu. ı. dünya savaşı arifesinde ve savaş suresince plehanov ıı. enternasyonal'in millıyetçi tavalarına katılarak rusya’nın savaşa katılmasına karşı çıkmadı ve "zafere kadar savaş" çizgisini savunanlardan biri oldu.
  
  1914'te oluşan edinstvo (birlik) grubunun lideri olarak 1917 şubat devrimi’nden sonra rusya’ya döndü. kerenskinin kurduğu geçici hükümette görev almayı kabul etmemesine rağmen savaşı sürdürmeye kararlı olan bu hükümeti destekledi. bolşevikleri iktidara getiren ekim devrimi’ne karşı çıktı ancak silahlı karşı-devrim hareketlerini desteklemekten de çekindi. 30 mayıs 1918 tarihinde finlandiya’da öldü.