pirus

• öncelikle bu yazım klasik bir ekşi sözlük yanlışı, moderatörlere tavsiyem başlığı doğru yazımı olan pyrrhus'e taşımalarıdır.
  
  efsanevi komutan hannibal barca'dan sonra, roma cumhuriyeti'nin en azılı düşmanı olan ve literatüre pyrrhus zaferi söylemini kazandırmış bu önemli tarihi şahsiyet kimdir?
  
  bilindiği üzere büyük iskender, geniş ölçekli asya seferi dönüşü esnasında mö 323'de yaşamını yitirmiş ve antik helen dünyasında büyük bir kaosun tetiklenmesine neden olmuştur. ııı. aleksandros'un ölümü sonrasında doğan otorite boşluğu ve devasa imparatorluğun kontrolü adına, iskender'in komutanları arasında uzun yıllar devam edecek diadochi adı verilen mücadeleler silsilesi baş göstermiştir.
  
  pyrrhus tam da böylesine bir karmaşanın göbeğinde, mö 319 yılında antik kıta yunanistan'ın epirüs adı verilen ve son derece iddiasız ve silik bölgesinde hayata gözlerini açtı. iddiasız bir coğrafyada doğması, taht için işini kolaylaştırmadı. pek çok kez sürgün ve yenilgi sonrasında ancak otoritesini genç yaşta toparlayabildi ve hırsı ile keskin zekasının harmonisiyle hedeflerine ulaşmak için artık hazırdı.
  
  mö 3. yüzyılda roma cumhuriyeti; etrüstk, latin ve samnit gibi italya yarımadasındaki köklü rakiplerini eradike ederek anakarada otoritesini sağlamış, ardından yunanistan topraklarına rotasını çevirmişti. böylece ticari açıdan zengin yunan kolonileri olan magna graecia'da roma etkisinin artması ve tarentum'daki büyüyen tehdit antik yunan dünyasını dehşete düşürdü. romalılar'a karşı bir direniş unsuru arayan helenler, çareyi ufak bir helenistik kral olan pyrrhus'ün etrafında toplanmakta buldular. pyrrhus bu avantajı kullanmakta gecikmedi ve nüfuzunu hızla arttırarak önemli bir gücün sahibi oldu. böylesine dinamik bir figürün ortaya çıkmasından memnun olan antik yunan liderler epirüslü komutanı desteklemekte istekli oldular. pyrrhus buradan devşirdiği desteklerle; elit askeri birlikler, gemiler ve o dönemde söz konusu coğrafyada pek bilinmeyen savaş filleriyle önemli bir kuvveti yönetimi altında toparlamayı başardı.
  
  samnitler gibi savaş sahasında önemli tecrübesi olan topluluğu silen romalılar, harp koşullarına hazırlıklıydılar. mö 280 yılında herakleia savaşı'nda iki karşıt güç harp meydanında kozlarını paylaştı. savaş fillerini efektif biçimde kullanan epirüs'ün efendisi, romalı kanat süvarilerini tam anlamıyla terörize ederek dağıttı ve görkemli bir zaferi hanesine yazdırarak şöhretini arttırdı. roma cumhuriyeti topraklarında ilerleme şansı bulan pyrrhus yaydığı panik sayesinde, istediği barış koşullarını roma senatosuna kabul ettirmeyi başardı. ancak senatonun seçkin üyelerinden appius claudius caecus'un telkinleriyle karardan vazgeçerek, romalılar bunun korkaklık olduğunu ve asla boyun eğmeyeceklerini bildirdiler. roma savaş makinesi yeni legion birlikleri organize ederek, mö 279 yılında asculum'da tekrar harp alanında karşı karşıya geldiler. pyrrhus burada da roma ordusunu yenmeyi başardı ancak karşılığında büyük bedel ödemek zorunda kaldı. hatta tarih kaynaklarında şöyle bir söylemde bulunduğu rivayet edilir: ''eğer böyle bir zafer daha kazanacak olursam, tamamen yok olurum.'' tarihteki ilk pyrrhus zaferi böylelikle kayıtlara geçmiş oldu. inatçı roma karşısında istediğini kaybeden epirüslü komutan rotasını sicilya'ya kırarak, oradaki kartaca varlığını sonlandırmak istedi. antik yunan koloni kenti syrakusa'nın davetini geri çevirmedi ve lilybaeum^* kenti dışında sicilya'da kartaca varlığını sildi. ancak pyrrhus gibi bir karakterin bununla yetinmesi beklenemezdi. kartaca'nın merkezi kuzey afrika'ya sefer düzenleyip, nihai darbeyi indirme planları yaptı. ancak onun kadar vizyoner olmayan ve isteklerini fazla gören sicilya'daki müttefiklerini korkuttu. bölgeden ayrılarak, canlanan roma üzerine odaklanmaya karar verdi. fakat romalılar kötü tecrübelerden ders çıkarma konusunda uzman bir millet olduğu için, savaş filleri ve pyrrhus ile nasıl mücadele edeceklerini öğrenmişlerdi. savaş fillerine uzaktan, pilum^* ile saldırı düzenleme stratejisini geliştirdiler. böylece mö 275'te beneventum savaşı'nda epirüs'ün efendisinin kanatları destekleyen filleri terörize edilerek kendi ordusunun sonu getirildi ve kesin bir yenildi aldı.
  
  tüm bu yaşananlardan sonra pyrrhus'ün düşüşü hızlı ve roma'nın yükselişi momentum kazandı. bilincini yitirmiş halde gezen epirüs'ün efendisi kral, yaşlı bir kadının çatıdan attığı taşla ağır yaralandı ve kafası kesilerek öldürüldü.
  
  anton çehov'un altıncı koğuş isimli öyküsünde bahsettiği gibi "hayatınız muazzam bir şafak tarafından aydınlatılacak olsa da eninde sonunda sizi de bir tabutun içine çivileyip çukurun içine atacaklar." varlığı son buldu.
  
  roma ve efsanevi komutan hannibal barca, pyrrhus'ten pek çok ders çıkardılar. hatta ünlü antik tarihçi plutarkhos kendisini hannibal ve büyük iskender gibi harp tarihinin en önemli komutanları arasında gösterdi.
  
  oyun canavarları bu isimle karşılaşırsa şaşırmasın^*, thermaltake gibi firmaların pyrrhus modeli altında ürettiği bazı seriler mevcut.
  
  hayata dair de öğrettikleriyle ilgili bazı çıkarımlar yapılabilir. bizim zafer diye sandığımız ve tüm zamanımızı, enerjimizi ve yaşantımızı odakladığımız alışkanlıkların sonunda elimizde kalan kırıntılar da aslında birer pyrrhus zaferi. sonunda ölüm ve hiçliğin olduğu bir hayatın kazananı zaten yok, buna açıkçası pyrrhic life adını vermek kanımca daha doğru olur.
  
  muazzam bir general ve hayatı alınması gereken derslerle dolup taşıyor. araştırmanızı tavsiye ederim.