• zamaninda fenikeliler tarafindan kurulmus. akdenizde roma ya rakip olmus asmis medeniyet, sehir devlet. romalilar tarafindan yok edilmistir. kart-hadac yani yeni sehir kelimesinden turemistir.
  • (bkz: carthage)
  • afrikanın kuzeyinden, avrupadan 90 mil uzaklıkta devlet kuran kartacalılar, bulundukları noktanın jeoekonomik konumunun verdiği avantaj ve fenikeli atalarından kalan üstün ticaret bilgisiyle kısa zamanda paranın dibine vurdular.zamanla afraka kıyısının büyük bir kısmı, ispanya ve fransanın belli bölgelerini denetimleri altına aldılar.kartacanın bu kadar güçlendiği zamanda italya kıtasının merkezindaki roma şehrinde yeni bir devlet kuruldu ki kısa zamanda güçlenen bu devle ile kartacalılar arasında çatışmalarda başladı. 218 yılında yapılan savaşta hannibal komutasındaki kartacalılar roma ordusunu büyük bir yenilgiye uğratarak roma üzerine yürüyüşe geçer. alpleri aşan hannibal ve ordusu üstüne gönderilen tüm orduları ezerek italyayı egemenliği altına alır ancak bu sırada ülkesinden askeri yardımın gecikmesi ve yardıma gelen abisinin öldürülmesi üzerine italyayı terkederek ülkesine döner. son kalan roma ordusu kartacaya çıkar ve ülkeyi tarihten siler...
  • en iyi zamanlarını hannibal zamanında yaşamış olan afrika kenti..roma nın en büyük rakibi..
  • (bkz: dido)
    (bkz: dido and aeneas)
  • hippo regius,leptis parva gibi kentlere sahip olmus olan ve once roma'ya saldirmis olan,sonra pon savaslari sonucu yikilmis olan,ispanya,kuzey afrika ve sicilya'da mevzilenmis imparatorluk.
  • antikçağa damgasını vurmuş semitik kökenli büyük ticaret imparatorluğu. o.d.ö 814 yılında kurulmuş, o.d.ö 146'da romalılar tarafından yıkılmıştır.

    kartaca kenti o.d.ö 814 yılında, filistin topraklarında bulunan tir (sur) kentinden gelen fenikeli tüccarlar tarafından tunus'da kurulmuştur. 6.yüzyıl başında babil kralı nabukadnezar tarafından tir kenti yıkılınca, tüm fenike kolonilerinin en büyüğü, en zengini ve en güçlüsü olan kartaca bağımsızlığını ilan etti. diğer büyük kartaca kolonileri -leptis major, leptis minor, hippo zarytus ve ardumentum- duvarlarını yıkıp kartaca egemenliğine girmeyi kabul etmek durumunda kaldılar. bir tek, kartacadan yaklaşık üçyüz yıl kadar önce kurulmuş olan büyük ve güçlü komşu kent utica duvarlarını muhafaza etme ve devletin yönetiminde eşit söz sahibi olma hakkını elde etti.

    tir ve sidon şehirlerinin ispanya ile sicilya'da kurdukları koloniler yunan yayılmacılığıyla karşı karşıya gelince kartaca'dan yardım istediler. neticede sicilya üzerindeki yunan gücü durdurulmakla kalmadı, kartaca hem sicilya'da, hem de balear adaları ile ispanya kıyısında kendi kolonilerini kurdu. ardından sicilya, sardunya ve balear adalarının tamamı kartacalılarca fethedildi; libya ve cezayir kıyılarında yeni yerleşimler kuruldu. o.d.ö 520 yılı civarında cebelitarık boğazının ötesine yollanan bir keşif seferi fas, moritanya, senegal, gine ve hatta madeira ile kanarya adalarında yeni yerleşimler kurdu. sürekli büyüyen kartaca kentinin nüfus fazlası bu yeni yerleşimlere yollanıyordu. özellikle kuzey afrika kolonilerindeki nüfusun yerli afrikalılarla karışması sonucu ortaya libyo-fenikeliler denilen yeni bir ırk çıktı.

    kartaca imparatorluğu iki "kral", bir senato ve bir meclis tarafından yönetiliyordu. tüm memuriyetler, içine dahil olma koşulunu soy değil de zenginliğin belirlediği bir aristokrasinin elindeydi. krallar her yıl yeniden seçiliyorlardı. görevleri daha çok yargıyla ilgiliydi. senatoyu denetlerler ve sivil yönetimi de kontrol ederlerdi. bir kişi için yeniden seçilmenin sınırı yoktu. örneğin hannibal 22 yıl arka arkaya kral seçilmişti. bu krallara "shofet" denilmekteydi (latinceye "suffete" diye geçmiştir)

    kartaca senatosu ise üçyüz kadar asilzadeden oluşuyordu. otuz kişilik iç konseyin üyeliği ömür boyuydu. bu konsey ordu ve donanma komutanlarını seçen, shofetlere destek olan ve denetleyen asıl yönetim organıydı. bir shofet aynı zamanda general veya amiral de olabiliyordu ancak bunun için konumunun iç konsey tarafından onaylanması gerekiyordu. seferlerde her komutanın yanında senatonun bir temsilcisi de bulunurdu.

    ilerleyen yıllarda iç konsey "yüzler" adı verilen ve 104 yargıçtan oluşan bir yüksek mahkeme ile değiştirildi. bu mahkemenin görevi asayiş ve düzeni sağlamak olduğu kadar üyeleri askeri komutanlık görevlerini de icra etmek durumundaydılar. yenilmenin cezası çarmıha gerilmekti. "yüzler" zamanla tüm senatonun kontrolünü ele geçirdiler ve geceleri gizlice toplanan yarı-gizli bir kuruma dönüştüler. "yüzler" üyeleri kağıt üzerinde her yıl yeniden seçiliyordu; gerçekte ise aynı kişiler sürekli yeniden seçilmekteydi. böylece imparatorluğun doruğunda olduğu zaman diliminde, yaklaşık yüz yıl boyunca uygulanan politikalar, özellikle de dış politika, sabit kaldı.

    kartaca meclisine ise belli bir sınırın üstünde mülk sahibi her kartacalı katılabiliyordu; ancak bu meclisin shofetlerin seçimlerini onaylamak haricinde pek az gücü vardı. senatoyla meclis arasında neredeyse tüm kartaca tarihi boyunca süren rekabet ve husumet bu devletin çöküşünün başlıca nedenlerinden birisi olacaktı.

    kartaca ordusu ilk başta ağır savaş arabalarınca desteklenen hafif piyade birliklerinden kurulu tipik bir ortadoğu ordusu görünümündeydi. ancak sicilya'da yunanlılarla yapılan savaşlar sonucu ağır silahlı ve zırhlı hoplites askerleri ile phalanx taktiği benimsendi. 1.pön savaşından hemen önce ise xantipphos adlı bir spartalı paralı asker orduyu makedon usulünde yeniden eğitti. mısır üzerinden gelen bir pers ordusu ile yapılan savaşta kartacalılar ilk defa savaş fillerinin gücüne şahit olmuşlardı. savaş arabaları da yerlerini, o zamanlarda sahra çölünün güneyinde bile bulunabilen fillere bıraktılar. ordunun çekirdeğini böylece makedon phalanx'ı düzeninde savaşan libyo-fenikeli piyadeler ile filler oluşturdu. geri kalan birlikler ise tamamen paralı askerler tarafından kurulmuştu. kartacanın zenginliği böylesine çok sayıda paralı askeri beslemeye yetmekteydi. özellikle numidyanın müthiş hafif süvarileri, balear adalarından gelen sapancılar, suriyeli okçular ve keltiber kılıççıları en tutulan paralı askerlerdi.

    kartacanın donanması ise çok büyüktü ve bu denizaşırı imparatorluğun temel direğiydi. romalı yazar appianus sadece kartaca şehrinin tersanesinde ikiyüz kadırganın birarada tutulabildiğini söylemektedir (bu iddiası arkeoloji tarafından da doğrulanmıştır) kartaca gemileri "dörtlü" ve "beşli" denilen tipte, üçer sıra kürekli savaş kadırgalarıydı. donanma mürettebatları tamamen profesyonel gemicilerden kuruluydu. kürekçilerinin disiplini ve mahmuzlama taktiğindeki uzmanlığı kartaca donanmasını tüm batı akdenizin tartışmasız hakimi yapmıştı.

    o.d.ö 3.yüzyılın başlarında kartaca gücünün doruğundaydı. tüm batı akdenizin sahibi, tüm akdeniz ticaretinin de lideriydi. nüfusu bir milyonu geçiyordu. fakat bu talih dönmek üzereydi.

    orta italyadaki küçük roma kenti, kartacanın aşağı yukarı yaşıtıydı. yaklaşık beş yüzyıl süren mücadelenin ardından tüm italyayı egemenliği altına almış, dinamik ve gelişen bir büyük güç olarak dünya sahnesine çıkmıştı. şimdi gözlerini zengin sicilya'ya çevirmiş fırsat kollamaktaydı. beklediği fırsat sicilyadaki kartaca kolonileri ile yunan kolonileri arasında çıkan savaşta, yunanlıların yardım talebiyle geldi. romanın niyetlerinden uzun süredir haberdar ve tedirgin olan kartaca bunu kaldıramayarak o.d.ö 265 yılında romaya savaş ilan etti. böylece başlayan 1.pön savaşı çok çekişmeli bir mücadele oldu. kartacalılar tarihlerinde ilk defa böylesine becerikli ve azimli bir düşmanla karşı karşıya geliyorlardı. uzun ve zorlu mücadelelerden sonra roma üstün geldi. 241 yılında kartaca barış imzalamak ve sicilya'yı boşaltmak zorunda kaldı.

    kartaca bu müthiş darbeden şok olmuş fakat çok da öfkelenmişti. ancak şahit olduğu roma gücüne karşı bir kez daha savaşa girmeyi göze alamadı. bunun yerine kayıplarını iber yarımadasının kuzeyindeki gümüş madenlerine sahip olarak gidermeye niyetlendi. savaşın kahramanı olan general hamilcar barca ile oğulları hannibal ve hasdrubal güçlü bir orduyla ispanya'ya çıktılar. ancak romalılar kartacanın yeniden güçlenmesine asla izin vermeyeceklerdi. kartacalıların yolu üzerinde bulunan saguntum şehri ile ittifak anlaşması yapan roma, kartaca güçlerinin ebro ırmağının kuzeyine çıkmasını savaş nedeni sayacağını bildiren bir ültimatom verdi. tekrar savaştan başka yol kalmamıştı.

    o.d.ö 218 yılında hannibal hazırlıklarını bitirerek ebronun kuzeyine bir ordu yolladı. bunun üzerine roma savaş ilan etti. ii. pön savaşı ve hannibal'in italya seferi tarihin dönüm noktalarından biridir. romayı neredeyse çökertecekken bocalayan kartacalı komutan tek başarı şansını kaybetti. romalılar büyük insan kaynaklarını kullanarak kayıplarını telafi ettiler, başkentlerini güvene aldılar ve kuzey afrikaya konsül scipio'nun komutasında bir ordu çıkarttılar. o.d.ö 202 yılında yapılan zama muharebesinde kartacanın beli kesin olarak kırıldı. zorlandığı barış ile ispanyadaki tüm topraklarını da kaybeden kartaca böylece başladığı yere dönmüş oldu.

    romalılar hannibal'in kendilerine yaşattığı felaketten öyle etkilenmişlerdi ki, kartaca tamamen yok olmadan asla güvende olamayacaklarına inanan birçok etkin kişi mevcuttu. bunların en ünlülerinden olan senatör marcus cato her konuşmasını "carthago delenda est" "kartaca muhakkak yıkılmalıdır !" diyerek bitiriyordu. romalılar kartacanın kuzey afrikadaki vasal krallıklarını isyana kışkırttılar. kartaca artık geçmiş gücünün bir gölgesi haline gelmişti. nihayet o.d.ö 149 yılında, romalıların ittifak kurdukları numidya kralı kartacaya isyan etti. kartacanın verdiği silahlı tepki son vuruş için gerekli bahaneyi sağladı. zama zaferinden sonra "africanus" ünvanını almış olan scipio'nun öz torunu, konsül scipio minor'un komutasında bir roma ordusu karadan; bir roma donanması da denizden kartacayı ablukaya aldı. nihayet 146 yılında teslim olan kartaca yüzyıllarca hatırlanacak bir sona ulaştı: tüm nüfus köle edildi, direnenler öldürüldü; tüm şehir temellerine kadar yıkıldı ve hatta bir şey yetişmesin diye tarlalarına tuz ekildi. bir zamanlar akdeniz'in efendisi olan imparatorluk artık anılarda kalmıştı.

    kaynak: the punic wars, mark healy&terence wise; osprey publications 1999

    (bkz: hannibal barca)
  • en taninmis kralicesi dido olan kent. aeneas in italya yolunda ki ilk duragidir.
  • adı fenike dilinde yeni kent anlamına gelen "kart hadaşt" kelimelerinden türemiş olan fenike ticaret kolonisi. zamanla büyüyerek, deniz gücüyle romayı tehdit edecek, akdeniz hakimiyetine soyunacak bir krallık haline gelmiştir. romalılar bu devletin halkına poeni* diyorlardı.
    (bkz: delenda est carthago)
  • kartaca’da tılsım şöyle yapılmış: tunçtan bir sabana bağlanan iki beyaz öküz, şehir için seçilmiş mekânda içten dışa doğru dolaştırılarak bir “kutsal çember” oluşturulmuş ve bu çembere şehrin surları inşa edilmiş.

    romalılar kendilerine korkulu günler yaşatan annibal’i yenip kartaca’yı ele geçirince taş üstünde taş bırakmazlar. ve yıkıntılar üzerinde saban sürerler. ancak bu defa ters yönde, dıştan içe sürerler sabanı. böylece tılsım bozulur ve kartaca tarihten silinir. çünkü şehrin ruhu yok edilmiştir.
    kaynak:
    http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi41/baran.htm
hesabın var mı? giriş yap