yeraltı demiryolu

• yeraltı demiryolu yenilikçi bir roman. mesele aynı, anlatış farklı. köle meselesi amerikan edebiyatının e sık kullanılan temalarından biridir. whitehead'in dili tema için uygun seçilmiş. bazıları dilin çok mesafeli ve sıkıcı, karakterlerin de sığ olduğunu söylemiş. ama yazarın yapmak istediği şey de bu. bir karaktere sıkıca sarılmaktansa ya da duygusal bağın ve karakterler özdeşleşmenin dozunu kaçırmaktansa uzaktan bakıyor. sadece bir karakteri değil, kölelik sisteminin serencamını ele alıyor. bu yüzden anlatı zamanı kronolojik değil. bu yüzden her bir kölenin kısa geçmişleri ara ara anlataya dahil oluyor. amerika topraklarındaki "köle amerika" coğrafyasını belgesele yakın bir şekilde gösteriyor. bunu yaparken de kölelerin kaçış yolu için mecazi bir ifade olan "yeraltı demiryolunu" gerçekten de varolan bir şeymiş gibi kabul ediyor. bu kitabın modunu biraz büyülü gerçekçiliğe yaklaştırmakla birlikte, daha önce pek rastlanmayan bir yöntem. ama tarihçilerin sadece mecazi anlamda kullandığı bu ifade o zamanın köleleri için gerçekten de var olan bir şeydi. kaf dağı'nın ardına gitmek için tek yol zümrüdü ankaya binmekti. fantastik, gerçek ve hakikat olgularının sınırlarının çetrefilleştiği bir alan kurmaca. ve bu sınırları eğip büken yazlarların denemeleri ilgi çekici.