a fost sau n-a fost

• filmin içerdiği komedi unsurlarının, tüm doğallığı ile romenlerin günlük diyaloglarından alınarak yansıtıldığına inandığım son derece samimi bir filmdi. bir anlamda, şimdiye dek izlediğim en "doğal komedi"lerden biri olduğunu söyleyebilirim. romenlerin günlük hayatlarına dair filmin içerisinde en küçük bir abartma dahi yoktu. kapalı mekanlarda çekilmiş sahneleri izlerken, romanya taşrasında oturduğum evlerin içini gözetliyormuşum gibi geldi. dış çekimlerdeki birbirinin aynı apartman fasatları, eski model arabalar, kırık dökük kent mobilyaları, gri tonlu kent görüntüleri o kadar tanıdıktı ki, eminim romanya'ya birkaç günlük bir gezi yapsanız, sizde de aynı hissi uyandırırdı bu çekimler. benim için filmin bonusu ise, dükkanında binbir çeşit ıvır zıvır satan çinli karakter oldu. romanya'da hangi kente giderseniz gidin, mutlaka bir çin komünü ile karşılaşırsınız. işin belki de en ilginç yanı, çinlilerin romenler'den daha çok "romenleşmiş" olmasıdır.
  
  ayrıca, televizyondaki tartışma programı sahnesi esnasında, gerek stüdyodaki konukların gerekse telefon ile programa bağlanan izleyicilerin tamamı, birbirleri ile kavga ederken, gerilimi tırmandıracak açıklamalar yaparken bile, hep "sayın bay" sözü ile hitap ederler. romen halkının karakterini enfes yansıtıyordu bu diyaloglar. yine, romanya'ya yolunuz düşerse ve bir süre orada yaşama fırsatınız olursa, insanların birbirleri ile hemen hiç kavga etmediklerine, seslerini bile yükseltmediklerine tanık olabilirsiniz. en ateşli tartışmalarda bile, insanlar birbirlerine "bayım", "bayan" diye hitap eder ve "sen" demekten nedense çekinirler. küfürleşmelerinde bile tuhaf bir zarafet vardır: "bayım siz tam bir salaksınız" gibi... bu filmi sevmiş olanların, birkaç günlüğüne bile olsa romanya'yı görmelerini şiddetle tavsiye ederim.