kabakçı mustafa isyanı

• sezon 3 - ikinci mahmut un tahta cikisi ve sened-i ittifak
  
  alemdar mustafa paşa sadaret muhrunu eline alir almaz ucuncu selim in basina gelenlerden sorumlu olanlari ve sabık padisah dorduncu mustafa nın yandaslarini ortadan kaldirdi. bir kac gun icinde istanbul da yaklasik 300 kisi başi vurulmak suretiyle idam edildi. bostancibaşi ve köse mustafa paşa nın kesik baslari saray kapisi onune asıldi. fitneci ve festaci ulema surgune gonderildi. artik iktidar butunuyle alemdar ve ayanlardaydi.
  
  alemdar pasa bunlari yaparken beraber calisacagi kisileri de secti. seyhulislamliga salihzade ahmet esat efendi getirildi. ruscuk yarani ndan kendisine vezirlik rutbesi verilerek kaptan i derya yapildi. tahsin efendi deftedarlik , mustafa refik efendi sadaret kethudaligina , mehmet seyyid galip efendi de reisulkuttap liga getirildi. boylece ucuncu selim zamaninda ki yenilik taraftari ilerici tayfa yeniden iktidara gelmis oldu.
  
  alemdar mustafa pasa sadrazam olarak devleti yonetecek siddet kuvvet ve kudrete sahipti ancak devlet islerini kavrayacak , cekip cevirecek keskin dusunceden yoksun bir kimseydi. bunu kendi agziyla da soyledigi icin ruscuk yaranindan atadigi vezirlerin dediklerini yaparak devlete hizmet ediyordu. bir gun kardesi surgune gonderilen kazaskerlerden biri kardesi icin af talebiyle gelince alemdar paşa yanindaki vezirleri gostererek ;
  
  "be hey efendi , ben ne seni ne kardesini , ne muftuyu ne kazaskeri ne de geri kalani bilirim. benim ulema neme lazim. onlari surgune gondermek neden gerekliydi ? iste surada oturan kisiler devlet din elden gitti diye beni buraya getirdiler. şu şu adamlari surgun etmek devletin nizami icin gereklidir , şu şu isleri yapmak gereklidir , boyle etmek lazimdir dediler bende yaptim , bos yere gelip bana beddua etme." diyerek devlet islerinde asil sorumlularin vezirler oldugunu soyledi.
  
  alemdar ve ruscuk yarani vezirleri is basina grctiklerinde devletin durumu berbatti. istanbul da devlet otoritesi , zorbalarin eskiyalarin devlet islerine karismasindan dolayi kokunden sarsilmisti. rumeli ve anadolu derebeylerin idaresindeydi. arnavatluk un bir bolumu yanya valisi tepedenli ali pasa nin bir bolumu ise iskodra valisi kara mahmut pasa nin idaresindeydi. rumeli de serezli ismail en kuvvetli derebeyiydi. halep te ihtilal hazirliklari vardi. bagdat kölemen leri bagimsizlik davasina kalkmislardi. vahhabi ler mekke ve medine yi ele gecirmisler , hutbeden padisahin ismini cikarmislardi. misir da kavalali mehmet ali pasa kölemenlere karsi mucadeleye girismis libya cezayir kiyilari ise dayi larin zulmu altinda ezilmekteydi. anadolu da ise yer yer ufak tefek hanedanlar kurulmaya baslamisti. kisacasi devlet bir hayli kotu durumdaydi.
  
  alemdar ve arkadaslari herseyden once bu duruma son vermek ve asayisi saglamak istediler. işe once istanbul dan basladilar. isyanci boğaz muhafizlari kaldirildi. yeniceri ocaginin muhasebesi hesaplarinin incelenmesi bahanesiyle zorbalar idam edildi. boylece istanbul da sadramaza ve ordusuna laf etmeye kimsenin cureti kalmadi. sira artik rumeli ve anadoludaydi.
  
  sezon 3 - bolum 2 sened-i ittifak
  
  sadrazam rumeli ve anadolunun durumunu gorusmek icin o bolgenin ayanlarini istanbul a cagirdi. maiyetlerinde genis asker sayisiyla istanbul agosterisli sekilde geldiler. gelenlerin arasinda nizam i cedid komutanlarindan kadı pasa da vardi.
  
  istanbul da meşveret-i amme ( danisma meclisi )adli buyuk bir toplati duzenlendi. ayanlardan baska ulema ve devlet adamlarindan da bir cok kisi toplantiya katildi. alemdar mustafa pasa uzun bir nutukla acilisi yapti ; yeniceri ocagina bagliligini belirttikten sonra , ocagin geri kalmisligini ve duzenlenmesi gerektigini belirterek ;
  
  " bizler en asıl ocakliyiz. ocaga karsi bagliligimiz asikardir. ancak ocagin sorunlari bellidir. sultan selim ocaktan yuz cevirip talimli asker istedi. bunun sebebi de dusmanin istanbul a kadar gelecek olmasiydi. ocagi yeniden duzenleyip devlet meselelerini tartisip duzenleyelim". minvalinde uzunca bir konusma yapti.
  
  nutuktan sonra sadrazam ocagin duzeni icin şu dusuncelerini ortaya koydu ;
  
  1. yeniceri subaylarinin gediklerinin kaldirilmasi.
  2. bekar yenicerilerin kislalarda oturmaya zorlanmasi.
  3. askerlik yapan yenicerilerden baska kimseye maas verilmemesi. ( o devirde esnaflik vs yapip yeniceri ocagina kaydolup maas alanlar vardi bir nevi bankamatik memuru )
  4.bos yere maas alanlarin tasfiyesi.
  5. kanunnamelerde duzenlenmis olan egitimlerin yenicerilere verilmesi.
  6. devrin ileri harp teknik taktik ve silahlarinin seyhulislam fetvasiyla osmanli ordusuna alinmasi.
  
  toplantida bulunanlar alemdar mustafa pasa nin bu goruslerini kabul ettiler ve hukumetle ayanlar arasinda bundan sonra kurulacak iliskilerin sekli asagidaki sekilde sart altina alindi.
  
  1. padisahin emirleri mutlak olarak yerine getirilecek.
  2. padisahin mutlak vekili olan sadrazamin emirleri aynen padisah emriymis gibi yerine getirilecek. ancak sadrazam kanunlara aykiri emir verirse elbirligi yapilip karsi konulacak.
  3. ayanlar eyaletlerinden devletin asker almasina karsi koymayacak. karsi koyanlardan butun ayanlar davaci olacak.
  4. hazine gelirlerinin her yerde kanunlara gore toplanmasi saglanacak.
  5. ayanlardan hicbiri anlasma esaslarina karsi koymayacak. bunu yapana butun ayanlar bir olup onun hakkindan gelecekler.
  6. istanbul da ki ocaklardan herhangi biri isyan ederse ayanlar emir beklemeden hareket edip isyan eden ocagi kaldiracaklar.
  
  iste butun maddeleri ayanlar ve devletin ileri gelenleri tarafindan kabul edilip imzalanan bu anlasmaya osmanli tarihinde sened-i ittifak adi verilir. anayasa hukuculari turk tarihindeki ilk anayasal belge olarak genellikle sened-i ittifak i kabul ederler ve türkiye deki anayasacılık hareketlerini bununla başlatırlar. “devlet iktidarını sınırlandırmayı amac edinen bir girişim olarak” bu belgeyi 1215 yılında ingiltere de kabul edilen magna carta ya da benzetenler de vardır.
  
  sened-i ittifak, osmanlı tarihinde örmeği bulunmayan bir vesikadır. rumeli de ve anadoluda kendi kendilerine sivrilmiş ayanların varlığını devlet bu senetle kabul ediyor ve ayrica onlara ve çocuklarına bazı haklar da tanımış oluyordu. bu bir nevi derebeylik sistemi idi. sultan mahmut ve yakınlari bu senedi padişahlığın hak ve yetkilerine aykırı gördüler ve onu hazırladığı için sadrazama kin bağladılar. alemdar mustafa pasa ise ayanları sindirecek bir orduya sahip bulunmayan devlet için bu senedi mevcut şartlarin içinde realist bir düşüncenin neticesi olarak kabul etti. işin gerçeği de zaten bu idi. devletin ayanlari bastiracak onlari sindirecek bir ordusu yoktu.
  
  ayanların istanbul dan memleketlerine dönmelerinden sonra alemdar mustafa paşa askeri yeniliklere girişti. yeniliklerin karakteri ucuncu selim devrinde kurulmak istenen nizam-ı cedid ordusunun aynı idi. alaemdar pasa halka yakın gecmisin korkunç olaylarini hatırlatan "nizam-ı cedid" terimini bırakarak yeni kurulan asker ocağına sekban-i cedid adını verdi. bu sınıfa yazılan gençler levent çiftliği ve üsküdar kışlalarina gönderildiler. bunlara bir tek ornek elbise giydirildi ve avrupa usulünde egitim verilmeye başlandı. bu suretle yetiştirilmeye başlanan asker, ordunun sekizinci ocağı olarak goruldu. fakat tuğ ve sancak verildiği için sekban-ı cedid bir dereceye kadar bağımsız bir ocak haline getirildi. basina da eski nizam i cedid komutanlarindan olan kadi pasa getirildi.
  
  sekban-ı cedid in kuruluşuna paralel olarak yeniçeri ocağında da ıslahat yapıldı. yaniceri esamelerinin alım satımı yasaklandi. askerlikle ilişiği olmayanlarin esameleri yarı bedelleri ödenmek suretiyle ellerinden alındı. yeniçeri ortalarina ( bölük) bağlı, fakat askerlikten anlamayan birçok esnaf hamal ve kayıkçı delikanlıların sekban veya kalyoncu sıniflarına yazılarak askerliği öğrendikten sonra sanatlariyla uğraşmalarina izin verilmesi kararlaştırildı.
  
  devlet icin son derece hayirli olan bu yeniliklerin basarisi ise onu getiren alemdar mustafa pasa ve vezirlerinin iktidarda uzun sure kalabilmesine bagliydi. halbuki islahattan memnun olmayanlar gizliden gizliye harekete gecmis ve yeni bir hukumet darbesinin çarklari yine yeniden dönmeye coktan baslamisti.
  
  next episode - bolum 4 final alemdar mustafa pasa nin oldurulmesi