despot

• zalimce yoneten
• bir ülkeyi zora ve baskıya dayanarak yöneten kimse.
• "siki kalktığında despot olmayan erkek yoktur. eğer diğerleri de onun kadar zevk alıyor gözükürse o daha az alır. o sırada pek doğal olan bir kibirle, hissettiği şeyi anlamaya yatkın dünyadaki tek kişi olmak ister; kendi gibi bir başkasının da zevk aldığını görme fikri ona bir tür eşitlik duygusu verir ki bu duygu despotizmin hissettirdiği tarifsiz güzelliklere zarar verir."
  
  (bkz: marquis de sade)
• eski yunanca da efendi, lord^* gibi anlamlari olan ve bizans imparataoru anlaminda kullanilan bir sozcuk. gunumuzde tiran anlaminda kullanilir.
• despotluk şiddet içermeden olmaz. şiddetlerden fiziksel şiddet, sözlü şiddete nazaran çok ağır bir saldırı olarak kabul edilegelmiştir. oysa düşüncelerimizde ve bunun sonucu olarak sözlerimizde şiddet türemeden fiziksel şiddet uygulanabilir mi? mesela, hafif gibi görünen, "benim dediğim doğrudur" lafı karşıdakine gönderilen bir şiddettir. düşüncelerinden şiddeti arındıramamış insanlar (ki bunlar ufak bir azınlık dışındaki herkestir, çok büyük ihtimalle bu entriyi okuyan sensindir) despotluğun farklı dozlarını her gün zerkederler muhataplarına ve kendilerine de.
  
  mesela, en meşhurları şu tarikatlerdendir:
  
  bilimselci despotizmi: bilimin dediği doğrudur. bilimin dışında kalan akli değildir. aklın dışında kalan bilimsel değildir. insan, insanın anlamlandırdığına esirdir. kendi düzlemini/manifoldunu kendisi çizmiştir. insanın her yaptığı, kendi tanımladığı (bilime tanımlattığı) tanım uzayına yapılan bir projeksiyondur. bu da, mesela, metafizik denilenin boyutunun ortadan kaldırılmasıdır. aşk duygunuza bir kısmı geçit verir ama din duygunuz olamaz.
  
  dindar despotizmi: anlamadıklarıyla yoğrulmuş öğrenilmiş saçmalıkları yayarlar. yıldızdırlar sanki ışık yayan. mirastır çoğu maruz kalınanın. yarım akıl, cahillik veya art niyetlilik ile dini kirletirler.
  
  ateist despotizmi: dindar despotizminin aynısıdır ama referans dinsizliğedir. yarım akıl, öğrenilmiş/miras saçmalıklar, (tahsilli )cahillik ve art niyetlilik ile ateizmin içine ederler. hemen hepsi bilimselci despottur.
  
  siz hangisisiniz? tahakkümle dolu düşüncelerinizi ve sözlerinizi düşünün. hakimiyet kurmanın temellerine inerken yol ayrımında kendinizi kandırmadığınız yolu seçtiğinizde bulduğunuz şiddete bakın. tüm şiddet içeren fiillerinizi düşünün. sonra da dünyanın içine nasıl sıçtığımızı.
• reşat enis in romanı.
• gücüne güvenerek hükmü altında bulunanlara söz hakkı ve davranış özgürlüğü tanımayan (kimse), müstebit.
• (bkz: recep tayyip erdoğan)
• siz istemediğiniz halde ben liderim diyen kişi (bkz: aslan burcu)
• "ancak insana alışmamış olanlar başkalarının hürriyetine karışabilir! hem aleyhinizde yazmayacaklar, hem de ölçülü şekilde methedecekler... ne âlâ şey!" ( ahmet hamdi tanpınar , saatleri ayarlama enstitüsü)